لوامع صاحبقرانی، ج 7، ص: 3 صفحه 609

یحلق رأسه و یذبح شاته ثمّ ینصرف إلی اهله ثمّ قال هذا لمن اشترط علی ربّه عند احرامه ان یحلّه حیث حبسه فان لم یشترط فانّ علیه الحجّ و العمره من قابل.)

و به اسانید صحیحه منقولست از ضریس ثقه پسر برادر زراره که در کناسه ساکن بود و آن محله ایست از محلات کوفه که گفت سؤال کردم از حضرت امام محمد باقر صلوات اللَّه علیه از شخصی که از خانه خود بیرون آمده باشد بقصد حج تمتع و به مکه معظمه رسد در روز عید یعنی بعد از طلوع صبح که اگر روانه مشعر شود بعد از طلوع آفتاب خواهد رسید و وقوف عرفات و مشعر را در نیابد یا وقتی برسد که قریب بظهر باشد و اضطراری مشعر را نیز در نیابد بنا بر قول دیگر که خواهد آمد پس حضرت فرمودند که بر احرام خود می ماند قطع تلبیه می کند وقتی که داخل می شود و طواف عمره مفرده و سعی می کند و سر می تراشد چون در عمره مفرده سر تراشیدن بهتر است و اگر گوسفندی

با خود آورده باشد می کشد و بعد از آن طواف نساء می کند و به خانه خود برمی گیردد پس حضرت فرمودند که آن که بر می گردد [و بر نمی گردد] وقتی است که در حال احرام شرط کرده باشد به آن که گفته باشد که خداوندا مرا محل کن هر جا که محبوس کنی مرا که نتوانم بحج تمتع کردن و اگر شرط نکرده باشد بر اوست که سال آینده حج و عمره به جا آورد یعنی بر سبیل استحباب چون حج اول نیز بر سبیل استحباب بود و اگر نه فرق نیست در حج واجب که شرط کرده باشد یا نکرده باشد که سال دیگر حج می کند بر سبیل وجوب با استطاعت مگر آن که در ذمه اش مستقر شده باشد و خواهد آمد و جای این حدیث اینجا نیست چنانکه ظاهر است.

باب الوقت الّذی متی ادرکه الانسان کان مدرکا للحج

(روی ابن ابی عمیر عن هشام بن الحکم عن ابی عبد اللَّه صلوات اللَّه علیه قال من ادرک المشعر الحرام و علیه خمسه من النّاس فقد ادرک الحجّ.)

این بابی است در بیان وقتی که هر گاه آدمی دریابد آن را حجرا دریافته است یعنی دیر برسد که اگر باختیار آن وقت به مشعر آید حجش باطل است به دوازده طریق صحیح و هیجده سند حسن کالصحیح منقولست که حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه فرمودند که هر که دریابد مشعر الحرام را و در اینجا پنج کس باشند حجرا دریافته است بحج افراد یا قرآن اگر هدی با خود داشته باشد، و محتمل است که مراد این باشد که پیش از طلوع آفتاب دریابد پیش از پیشین یا اندکی بعد از طلوع چنانکه

ظاهر عبارتست و استدلال بر هیچ یک از این احتمالات نمی توان کرد مگر قدر مشترک میان این سه را که احتمال اول باشد و اللَّه تعالی یعلم، و به همین مضمونست موثق کالصحیح اسحاق بن عمار از آن حضرت صلوات اللَّه علیه (و روی ابن ابی عمیر عن جمیل بن درّاج عن ابی عبد اللَّه صلوات اللَّه علیه قال من ادرک الموقف بجمع یوم النّحر من قبل ان تزول الشّمس فقد ادرک الحجّ.)