غناء موضوعا و حکما صفحه 12

ص: 12

ساز و آواز نسبت به آواز عین مورد کلام است و نسبت به ساز عین بحثی است که بعد از فراغ از بحث غناء می آید ان شاء اللّه تبارک و تعالی.

فشرده کلام در موضوع غناء

آنچه را که من در رابطه با موضوع غناء بعید نمیدانم این ستکه بگوئیم غناء عبارت است از آواز طرب انگیز که عرف آن را متناسب با مجالس لهو می بیند و ظاهرا اعتبار اطراب قابل تشکیک نمیباشد

بلکه ممکن است حیثیه اطراب را بعنوان رکن رکین غناء معرفی نمائیم. امّا حیثیت خوبی صدا و اعتبار آن در غناء و لو اینکه نسبت به اعصار گذشته بسا هست مثل طرب اعتبار آن حرف نداشته باشد

الّا اینکه اعتبار آن نسبت به عصر ترانه و تصنیف چندان روشن نیست

قبل از این گفتیم ترانه بسا هست نسبت بآواز غنائی قدیم مستحدث باشد گواینکه الآن از نظر روایه عبد الاعلی که ان شاء الله تبارک و تعالی در آتیه آن را ذکر میکنم اصل اختراع آن را نمیتوانم به دون دغدغه و اضطراب مستحدث بدانم بلی گویا مستحدث بودن شیوع آن قابل انکار نمیباشد در هر صورت خوبی صدا در ترانه بسا هست بآن شدت وحدتی که در غناء قدیم معمول بوده اعتبار نداشته باشد بلکه قبلا گفتم احیانا ممکن است در ترانه کیفیت، نایب مناب خوبی صوت قرار گیرد شاید وساطه شعر هم بآن سبکی که در غناء قدیم شایع بوده است در ترانه شایع نباشد ترانه از اینکه با یک جمله غیر منظوم هم کیفیه غناء را پیدا کند امتناع ندارد مثل اینکه چنانچه قبل از این هم گفتم در ترانه جمله ای را انتخاب میکردند که در انگیزش طرب سریعتر باشد

حرام بودن ترانه

وقتی بنابراین شد که در اسلام بطور کلی و بعنوان قانون همه گانی غناء حرام باشد دیگر مرز و بوم و طرز معینی در آن ملحوظ نشده است و به بیان علمی باید گفته شود کلّما یوجد فی الخارج و یصدق علیه انه غناء فهو حرام

اصولا احکام کلیّه که مربوط باشخاص و طوائف و امکنه و ازمنه بخصوصی نمیباشد زمان و مکان نمیشناسد.

نگوئی درست است احکام کلّیه اسلام محدود به زمان و مکان خاصی نیست، مکلّفین در برابر این سنخ از احکام همه با هم برابرند

لکن مورد کلام محدود بودن و محدود نبودن از نظر زمان و مکان و از نظر اختصاص به بعض از