غناء موضوعا و حکما صفحه 18

ص: 18

طبیعی خارج شده یا حالت بی هوشی پیدا کرده است.

مجملا اگر منظور ایشان توسعه دادن موضوع مست است جای این مطلب اینجا نیست

و اگر منظور ایشان تحدید نمودن موضوع غناء است چنانچه بسا هست این امر از عبارتی که از ایشان نقل شده بر بیاید باین معنی که میخواهند بگویند غناء اگر باعث مستی گردد حرام و در غیر این صورت حرام نیست و لو اینکه تا مقداری مستمع صوت تغییر حال پیدا کند: این مطلب دلیل میخواهد آیا مرحوم آقای آغا رضا چه دلیلی بر این مدعی دارند؟

اگر جناب ایشان خیال کرده اند که مراد از خفتی که در معنی طرب مأخوذ است سلب عقل است گوئیم معنی خفت بسی هویدا و روشن است خفت چنانچه المنجد هم تصریح بآن کرده ضد سنگینی است: میگوید الخفه ضدّ الثقل تکون فی الجسم و العقل و العمل، بلی واضح است که در رابطه با استماع غناء این معنی در عقل ملحوظ است گواینکه سبکی در عقل احیانا موجب سبکی در عمل هم میشود

اجمالا سستی و سبکی عقل کجا و سلب و زوال عقل کجا؟

آیا خود این موضوع غناء چه صورت دارد؟

غناء چنانچه بحث آن خواهد آمد ان شاء اللّه تبارک و تعالی روی اقتضاء ادلّه نقلیته بطوری که هیچ تردیدی در آن راه ندارد ممنوع و حرام است

آیا خود این موضوع در محدوده خود چه صورتی دارد؟

آیا میشود بگوئیم حتی با صرف نظر

از ادله نقلیه هم ممنوع است؟

افرادی که خیال میکنند تنها تغییر حالتی که بواسطه شنیدن آوازه فلان مغنی معروف یا ترانه فلان مغنیه معروفه عارض شنوندگان میشود مجرد تلذذ و بهره برداری از صدای خوبست سخت در اشتباهند پاره ای از محافل و مجالسی که سابقا برای تغنی و ساز و آواز و سرود و شادی ترتیب داده میشد اختصاص به مردمان بی بند و بار و لا ابالی نداشت بلکه احیانا بعضی از مقدس مآبها هم در آن مجالس شرکت میکردند.

البته تأثیر غناء هم از این ها پروائی نداشت

قهرا در اثر غناء حال اینها هم بهم میخورد

ممکن بود بعضی از مقدسین معروف هم که تصادفا قبل از اداء نماز مغرب و عشاء گرفتار چنین محفلی میشد در اثر تحول حال و هیجان اعصاب عمدا نماز را ترک کند، ممکن بود کسی که تا کنون لب به شراب و مسکرات نزده بود در اثر تأثیر غناء چنان تحولی در وی ایجاد شده باشد