غناء موضوعا و حکما صفحه 2

ص: 2

آواز حیوان نمیشود

فرهنگ عمید، غناء بکسر غین آواز خوش سرود آواز طرب انگیز

المنجد، الغناء من الصوت ما طرب به

المصباح المنیر، و

الغناء مدّ الصوت و التطویل

الصحاح، و الغناء بالکسر من السماع

القاموس، و الغناء ککساء من الصوت ما طرب به

النهایه، و کلّ من رفع صوته و والاه فصوته عند العرب غناء

منتهی الارب، غناء ککساء آواز خوش که طرب انگیز و سرود

آنچه از عرف که در اینجا بعید نیست فرقی بین عرب و عجم هم نباشد استفاده میشود اینست که در تحقق غناء نیکوئی صدا اعتبار دارد نه اینکه انطباق با موازین موسیقی در صدق آن کفایت کند و لو اینکه صدا خوب نباشد.

گواینکه بعض علماء ذو الفنون اصفهانی شاید اینطور خیال کرده باشند فن موسیقی کجا و غنائی که در اخبار کثیره که مخاطب هم مردم عادی که اصلا یا غالبا نه پدر موسیقی را میشناسند نه مادرش را کجا؟

در هر صورت ما نمیتوانیم بگوئیم خوبی صدا هیچ دخالتی در صدق غناء ندارد.

عبارات لغویین هم معلوم نیست با اعتبار خوبی صدا تخالف داشته باشند بلی این جهه قابل تشکیک نیست که بعضی از آنها مثل بعض دیگری از آنها صراحت در اعتبار ندارند.

مثلا عباره منتهی الارب و عمید صریح در اعتبار بخلاف مثل عباره مصباح لکن گذشته از اینکه عبارت مثل مصباح نیز از مرحله توجیه بعید نمیباشد.

در مورد تخالف عرف و لغت عرف مقدم است و وقعی از برای لغت وجود ندارد چنانچه در مورد تخالف عرف یا عرف و لغت با اخباری که از مسیر معتبر عقلائی از ائمه معصومین علیهم الصلاه و السلام بما میرسد اخبار مقدم است زیرا ائمه صلوات اللّه و سلامه علیهم اجمعین گذشته از مقام امامت و دارا بودن خصوصیات و مزایای این مقام از اعلی

و اشرف بیوت عرب میباشند: و امّا اینکه گفته شود نسبت بین غناء و صوت حسن عموم و خصوص من وجه است و لذا ممکن است غناء در بعض موارد هم که صدا خوب نیست صدق پیدا کند در صورتی قابل قبول است که بگوئیم غناء انشاء شعر است مثلا بر طبق مقررات فن موسیقی نه اینکه موضوعی باشد عرفی لکن چه گونه میتوان این معنی را ادعاء کرد که این همه الفاظ غناء که در اخبار و لسان فقهاء و اهل لغت است محمول بر جائی است که شعر مثلا بر طبق مقررات فن موسیقی تحقق