غناء موضوعا و حکما صفحه 22

ص: 22

در هر صورت غناء صرف نظر از این دو دسته روایات از مقوله کیفیه است نه از مقوله کلام مگر نه اینکه غنا را در لغت بمعنی آواز و صوت طرب انگیز معنی کرده اند؟

هیچ تاکنون فکر کرده اید که آیا معنی صوت یعنی تنها لفظ صوت بدون توصیف به طرب انگیز بودن چیست؟

چیزی را که بدون دغدغه و تردید در این باب میتوان گفت اینست که صوت بمعنی صدا است و صدا بنحو اطلاق شامل هر صدائی میشود

مگر نه اینکه بصدای آب هم صدا میگویند صوت و صدا اختصاص بانسان هم ندارد تا چه رسد گفته شود صدا اختصاص به کلام انسانی دارد

اصولا صدا اختصاص بانسان یا حیوان یا نبات ندارد

از بهم خوردن دو سنگ هم صدا بوجود می آید

آنچه در اینجا الآن مورد بحث و بررسی ما میباشد صدای انسان است از کانال غناء، روشن است که خود صوت غناء نیست صوت در جائی که از کانال غناء خارج میشود موصوفی است متصف بصفت اطراب

چنانچه در جائی هم که در لفافه قول و کلام واقع گردد ممکن است بگوئیم

3 چیز بنحو مخلوط با هم تحقق پیدا میکند یکی قول و یکی صوت و یکی اطرابی بودن صوت بنابراین خود صوت هم که موصوف اولی و بلا واسطه اطراب است غناء نیست تا چه رسد به قول که در حقیقت موصوف بواسطه اطراب است

و بنابراین مغنی که یکی از غزلهای شاعری را در مقام تغنی اختیار میکند نمیشود بگوئیم آن شعر غناء است و در حقیقت غناء از مقوله قول است

بلکه از مقوله کیفیت قول است زیرا مغنی آن را بصوت طرب انگیز میخواند

بلی مجالی برای تشکیک نیست که بیشتر اهل غناء در تغنی اشعار تعشق آمیز را اختیار میکنند لکن این بدان معنی نیست که غزل و شعر تعشق آمیز ربطی بماهیه غناء داشته باشد بلی دخالت داشتن در سرعت اطراب غناء که نفس وصف و کیفیه کلام است امر آخری است

بدیهی است پاره ای از امور که قطعا از موضوع غناء خارج است در سرعت و کندی و شده و ضعف اطراب غناء دخالت دارد

آیا تأثیر غناء در ایجاد طرب اگر در کنار رودخانه و بیشه و جنگلها پیاده شود بیش از تأثیر آن در یک محوطه بی آب و گل و درخت نمیباشد؟

مسأله اختیار غزل و شعر تعشق آمیز هم همینطور است.