غناء موضوعا و حکما صفحه 23

ص: 23

هیچ فرقی در تحقق غناء بین آنجائی نیست که مغنی شعر

سعدیا مرد نکو نام نمیرد هرگز ، مرده آنست که نامش به نکوئی نبرند

را بخواند و بین اینکه بگوید:

گر توانی که بجوئی دلم امروز بجوی ، ورنه بسیار بجوئی و نیابی بازم

بلی شعر دوم ممکن است در سرعت اطراب بیش از شعر

اول دخالت داشته باشد

در هر صورت غناء از نظر عرف و وجدان و لغت از مقوله کیف است نه از مقوله قول

و امّا کلام شیخ اعظم ره

مرحوم شیخ بزرگوار که باعتراف تمام علماء بعد از او از جهه علم و عمل دارای اهمیت فراوانی است در رابطه با این دو صنف از اخبار یعنی اخبار قول زور و اخبار لهو الحدیث اینطور فرموده است: و قد یخدش فی الاستدلال بهذه الروایات بظهور الطائفه الاولی بل الثانیه فی ان الغناء من مقوله الکلام «الی ان قال فیختص الغناء المحرم بما کان مشتملا علی الکلام الباطل فلا تدل علی حرمه نفس الکیفیه و ان لم یکن فی کلام باطل انتهی

یک دفعه انسان فرض میکند که پی به موضوع غناء نبرده و با این وصف استظهار از این اخبار میکند

و یک دفعه انسان فرض میکند که موضوع غناء را قبل از استظهار به دست آورده و از روی مبانی معتبره که ابهام هم ندارد اینطور فهمیده است که غناء عبارت است از کیفیت کلام

در صورت اول گواینکه ردّ مناقشه در استدلال بنحوی که شیخ ذکر کرده است شاید به دون مورد و به دون محال باشد

الّا اینکه در صورت دوم خدشه و مناقشه قابل رد است، روشن است فقیهی که میخواهد در اطراف این روایات تدبر کند

بعد از آنکه کیفیت بودن غناء در ذهن او رسوخ نموده ممکن است برداشت دگری از آنها بکند غیر از برداشتی که روی غیر این فرض از آنها مینماید

ما قبل از اینکه وارد بمرحله اخبار بشویم موضوع غناء را تشخیص داده ایم

روی این فرض میدانیم غناء عبارت است از کیفیت

صوت، میدانیم غناء از مقوله کلام نیست این کلام است که احیانا اتصاف به غناء پیدا میکند

بنابراین ما در تفسیر قول زور به غناء یا تفسیر لهو الحدیث به غناء که از ناحیه امام معصوم صلوات اللّه و سلامه علیه برای ما نقل شده باید بهتر و بیشتر فکر کنیم ببینیم که آیا میشود تفسیر را با کیفیت بودن غناء سازگار نمائیم یا نه؟