غناء موضوعا و حکما صفحه 5

ص: 5

فرهنگ عمید طرب بفتح را و ط شاد شدن، جنبش از شادی و نشاط شادمانی

چنانچه مشاهده میکنید قول لغویها از همه جهات با یکدیگر اتحاد ندارند مثلا از صحاح بلکه بعید نیست از اکثر لغویها اینطور استفاده میشود که طرب یک حالت سستی است که در انسان بواسطه شده حزن یا سرور حاصل گردد و مقتضای این کلام اینست که خفه و سستی مولود شده حزن یا سرور باشد.

و امّا از ظاهر عباره قاموس استفاده میشود که خفه مولد سرور و حزن است نه اینکه خفه مولود سرور یا حزن باشد

ممکن است انسان بگوید اثری که غناء ابتداء روی انسان میگذارد یک هیجان شهوانی است که در اعصاب انسان میگذارد و در اثر این اثر که روی اعصاب گذارده میشود بعضی سرور و شادی مفرط پیدا میکنند و بعضی حزن و اندوه آنگاه در اثر این شده نشاط یا اندوه یک خفه و سستی در انسان پیدا میشود

فکر میکنم با در نظر گرفتن این اختلافی که در بین لغویها هست و با در نظر گرفتن این معنی که غناء یا مؤثر در پیدایش سرور است یا مؤثر در پیدایش غم و اندوه بهتر از این نشود فقیه در لغت طرب تصرف کند

درست است شادی یا اندوه مولد خفه است لکن خود سرور یا اندوه معلول و مولود حالت دگری است

و الّا نفس غناء و کیفیه واحد چطور در شنونده ای

یک اثر و در شنونده ای اثر ضدّ اثر اول را میگذارد؟

تقریب تعدد اثر

اشاره

افرادی که خیال میکنند طرب با حزن و اندوه سازگار نمیباشد

شاید تصور کرده اند که مراد از حزن و اندوه مطلق حزن و اندوه است در صورتی که اینطور نیست اصولا حزن و اندوه دارای علل و اسباب فراوانی است چنانچه بسیاری از افراد حزن و اندوه هم ارتباطی به غناء و زیبائی صدا هم ندارد

تنها یک فرد از افراد آن مربوط به عنوان غناء و مربوط بمعنای طرب است

و آن عبارت است از حزن و اندوهی که آن معلول هیجانی باشد که آن هیجان معلول غناء و آواز طرب انگیز است

غناء و آواز طرب انگیز باعث هیجان شهوانی است