فقه و حقوق جلد19 صفحه 50

حرم سرا از جنبۀ اجتماعی چه بوده است؟ آیا قانون ازدواج موقت در تشکیل حرم سراهای مشرق زمین تأثیری داشته است یا نه؟.

دوم اینکه آیا منظور از تشریع قانون ازدواج موقت این بوده است که ضمناً وسیلۀ هوسرانی و حرم سراسازی برای عده ای از مردان فراهم گردد یا نه؟

علل اجتماعی حرم سراسازی

اما بخش اول. پیدایش حرم سرا معلول دست به دست دادن دو عامل است:

اولین عامل حرم سراسازی تقوا و عفاف زن است؛ یعنی شرایط اخلاقی و اجتماعی محیط باید طوری باشد که به زنان اجازه ندهد در حالی

که با مرد بخصوصی رابطۀ جنسی دارند با مردان دیگر نیز ارتباط داشته باشند. در این شرایط مرد هوسران عیاش متمکن چارۀ خود را منحصر می بیند که گروهی از زنان را نزد خود گرد آورده حرم سرایی تشکیل دهد.

بدیهی است که اگر شرایط اخلاقی و اجتماعی، عفاف و تقوا را بر زن لازم نشمارد و زن رایگان و آسان خود را در اختیار هر مردی قرار دهد و مردان بتوانند هر لحظه با هر زنی هوسرانی کنند و وسیلۀ هوسرانی همه جا و هر وقت و در هر شرایطی فراهم باشد، هرگز این گونه مردان زحمت تشکیل حرم سراهایی عریض و طویل با هزینۀ هنگفت و تشکیلات وسیع به خود نمی دهند.

عامل دیگر، نبودن عدالت اجتماعی است. هنگامی که عدالت اجتماعی برقرار نباشد، یکی غرق دریا دریا نعمت و دیگری گرفتار کشتی کشتی فقر و افلاس و بیچارگی باشد، گروه زیادی از مردان از تشکیل عائله و داشتن همسر محروم می مانند و عدد زنان مجرد افزایش می یابد و زمینه برای حرم سراسازی فراهم می گردد.

اگر عدالت اجتماعی برقرار و وسیلۀ تشکیل عائله و انتخاب همسر برای همه فراهم باشد، قهراً هر زنی به مرد معینی اختصاص پیدا می کند و زمینۀ عیاشی و هوسرانی و حرم سراسازی منتفی می گردد.

مگر عدۀ زنان چقدر از مردان زیادتر است که با وجود اینکه همۀ مردان بالغ از داشتن همسر برخوردار باشند، بازهم برای هر مردی و لااقل برای هر مرد متمکن و پولداری امکان تشکیل حرم سرا باقی بماند؟.

عادت تاریخ این است که سرگذشت حرم سراهای دربارهای خلفا و سلاطین را