فقه و حقوق جلد19 صفحه 514

یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْمَحِیضِ قُلْ هُوَ أَذیً فَاعْتَزِلُوا النِّسٰاءَ فِی الْمَحِیضِ..

از تو دربارۀ حیض سؤال می کنند. بگو نوعی بیماری است، در حال این بیماری با زنان نزدیکی نکنید.

قرآن این حال را فقط نوعی بیماری مانند سایر بیماریها خواند و هرگونه پلیدی را از آن سلب کرد.

[نقد]

بسیاری از مفسّرین «أَذیً» را به معنای پلیدی گرفته اند، چنانکه در «صافی» آمده است:

«اذی مُسْتَقْذَرٌ یُؤْذی مَنْ یَقْرُبُهُ نِفْرَهً مِنْهُ» و در «مجمع البیان» آمده است: «اذی مَعْناهُ قَذِرٌ وَ نَجِسٌ، عَنْ قتادَهٍ وَ السُّدّی ...» و ظاهر تشریع غسل بعد از حیض نیز این است که حیض قذارت است و لهذا [حائض] از نماز هم ممنوع است زیرا که محدث است، و لفظ آیه هم که می فرماید:

«فَاعْتَزِلُوا النِّسٰاءَ فِی الْمَحِیضِ وَ لٰا تَقْرَبُوهُنَّ حَتّٰی یَطْهُرْنَ» نیز تأیید همین تفسیر است زیرا که بر أذی بودن حیض، متفرع فرموده است اعتزال را، و اگر مراد از «أَذیً» بیماری بود شایسته بود که بر آن متفرع شود که مثلًا به زن تکالیف شاقّه نکنید و خلاصه مانند یک بیمار با او مدارا کنید؛ و اگر گفته شود که ترک مجامعت هم به خاطر رعایت بیماری اوست، پاسخ می گوییم که نباید تنها همین یک مطلب بر آن تفریع

شود؛ گذشته از اینکه کلمۀ «یَطْهُرْنَ» نیز می فهماند که زن در حال حیض ناپاک است. توضیح بیشتر اینکه در لفظ «أَذیً» دو احتمال هست؛ یکی اینکه حیض اذیت است برای زن، چون شبیه به یک بیماری است؛ دوم اینکه اذیت است برای مرد، زیرا که موجب تنفر است، و ظاهر دومی است نه اولی.

پاسخ

مسأله قذارت حیض در حد قذارت هر حدث دیگر که با غسل مرتفع می شود ربطی به پلیدی مورد بحث ندارد که یهودیان زن را در ایام حیض در محل دوری نگهداری می کرده اند و به آن نزدیک نمی شده اند. این پلیدی چیزی از نوع شومی و یا از نوع پلیدی سگ است میان مسلمین که به تمام وجود پلید است و مسلم از تماس و لمس او پرهیز دارد. پلیدی در حد یک حدث را انکار نکرده و صریحاً اعتراف کرده ایم. آنچه مفسرین گفته اند بیش از این نیست. کلمۀ «أَذیً» مسلّماً به معنی قذارت نیست، حد اکثر این است که قذارت موجب اذی برای مرد باشد و چون متعلَّق أَذیً حذف شده که (لکم) یا (لهن)، ظاهر این است که