فقه و حقوق جلد19 صفحه 534

به نظر می رسد این است که مفسرانی که در اینجا چنین گفته اند غالباً همانها هستند که در تفسیر سورۀ نور با کمال صراحت گفته اند که پوشانیدن چهره و دو دست لازم نیست و آن را امر حَرَجی دانسته اند، از قبیل زمخشری و فخر رازی. چطور شده است که این مفسران متوجه تناقض در سخن خود نشده اند و ادعای منسوخیت آیۀ نور را هم نکرده اند.

[نقد]

باید دید که چگونه مفسران از آیۀ مذکور مسألۀ ستر وجه را فهمیده اند. باید تحقیق شود.

پاسخ

تحقیق همان است که گمان کرده اند آیه برای بازشناختن زنان آزاد از غیر آزاد است.

[صفحۀ 505 مورد دوم]

اشاره

حقیقت این است که این مفسران تناقضی میان مفهوم آیۀ نور و آیۀ احزاب قائل نبوده اند. آیۀ نور را یک دستور کلی و همیشگی می دانسته اند خواه مزاحمتی در کار باشد یا نباشد ولی آیۀ سورۀ احزاب را مخصوص موردی می دانسته اند که زن آزاد یا مطلق زن مورد مزاحمت افراد ولگرد قرار می گرفته است.

[نقد]

این بیان رفع اشکال نمی کند، زیرا استاد معتقد است که آیۀ جلباب راجع به ستر وجه دلالتی ندارد و مفسرین آن را راجع به ستر وجه دانسته اند، و فرضاً که بگوییم این حکم، مخصوص مورد مزاحمت افراد ولگرد است این مطلب جواب داده نشده است که آنان چگونه از آیۀ جلباب ستر وجه را فهمیده اند. باید مراجعه شود.

پاسخ

البته مراجعه خوب است، شاید مطلب تازه ای به دست آید اما ملزم نیستیم که هرکجا اشتباه مفسر یا فقیه یا فیلسوفی را کشف کردیم علت اشتباه را هم نشان دهیم؛ به هر حال اشتباه است.

صفحۀ 507.

اشاره

مجدداً توضیح می دهیم که بحث ما جنبۀ علمی دارد نه فتوایی. این بنده نظر خودم را می گویم و هر یک از شما باید عملًا به فتوای همان مجتهدی عمل کند که از او