فقه و حقوق جلد19 صفحه 545

همۀ آنها خود یک کتاب می شود.

[نقد]

مطلب را بزرگ جلوه داده است.

پاسخ

ما اندازۀ کتاب را که ذکر نکرده ایم. اتفاقاً اگر همۀ آنها که در همۀ ابواب حدیث شیعه و سنی آمده است جمع شود از این کتاب بزرگتر خواهد شد.

صفحۀ 524.

اشاره

در بسیاری از موارد، فقها در اثبات احکام به سیره تمسک می جویند. مثلًا در مورد ریش تراشی می گویند محکم ترین دلیل حرمت آن سیرۀ مسلمین است که ریش را نتراشند. (البته در اینجا مناقشه شده که از نتراشیدن ریش که بین مسلمین متداول است می توان استنتاج کرد که ریش گذاشتن حرام نیست، ولی اینکه ریش گذاشتن واجب باشد استنباط نمی شود، زیرا ممکن است مستحب و یا مباح باشد.) در مسألۀ پوشش وجه و کفین نیز به سیرۀ مسلمین تمسک شده است.

[نقد]

این مناقشه محل مناقشه است زیرا که ریش نتراشیدن در بین مسلمین به طوری تلقی می شده که نباید تراشید نه به این طور که مانعی ندارد نتراشیم. فافهم.

پاسخ

چنین نیست و لهذا فقهای عصر حاضر در استناد به این سیره دچار اشکال و تردیدند.

صفحۀ 525.

اشاره

در ایران و در بین یهود و مللی که از فکر یهود پیروی می کردند حجاب به مراتب شدیدتر از آنچه اسلام می خواست وجود داشت. در بین این ملتها وجه و کفین هم پوشیده می شد، بلکه در بعضی از ملتها سخن از پوشیدن زینت زن و چهرۀ زن نبود، سخن از پنهان کردن زن و به اصطلاح «قائم» کردن زن بود و این فکر به صورت عادت سفت و سختی درآمده بود. اسلام گرچه پوشانیدن وجه و کفین را واجب نکرد ولی تحریم هم نکرد، یعنی اسلام علیه پوشانیدن چهره قیام نکرد و بازگذاشتن را واجب ننمود و در نتیجه ملتهای غیر عرب که مسلمان شدند از همان عادت و رسم دیرین خود