فقه و حقوق جلد20 صفحه 130

اصل اجتهاد در اسلام

اشاره

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ «1»* وَ مٰا کٰانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا کَافَّهً فَلَوْ لٰا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَهٍ مِنْهُمْ طٰائِفَهٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَ لِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذٰا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ «2».

اجتهاد چیست؟

مسأله اجتهاد و تقلید این روزها مسأله روز است. بسیاری اشخاص این روزها می پرسند و یا با خود فکر می کنند که اجتهاد در اسلام چه صیغه ای است و از کجای اسلام درآمده است؟ چرا باید تقلید کرد؟ شرایط اجتهاد چیست؟ وظایف مجتهد چیست؟ وظایف مقلّد چیست؟.

اجتهاد به طور سربسته به معنای صاحب نظر شدن در امر دین است، ولی صاحب نظر بودن و اعمال نظر کردن در امور دینی از نظر ما که شیعه هستیم دو جور است: مشروع و ممنوع، همان طوری که تقلید نیز بر دو قسم است: مشروع و ممنوع.

______________________________
(1) این سخنرانی در اول اردیبهشت سال 1340 سه هفته بعد از فوت مرحوم آیت اللّٰه بروجردی اعلی اللّٰه مقامه ایراد شده است.
(2) توبه/ 122: [و مؤمنین همگی نمی توانند کوچ کنند، پس چرا از هر فرقه ای گروهی کوچ نمی کنند تا در دین تفقّه و دانش کافی پیدا کنند و چون به سوی قوم خود بازگشتند آنها را هشدار دهند.]