فقه و حقوق جلد20 صفحه 138

جنبۀ حق به جانب عوام پسندی است که دارد، زیرا صورت حرف این است که می گویند ما از خودمان حرفی نداریم، اهل تعبد و تسلیم هستیم، ما جز قال الباقر علیه السلام و قال الصادق علیه السلام سخنی نداریم، از خودمان حرف نمی زنیم، حرف معصوم را می گوییم.

شیخ انصاری در فرائد الاصول مبحث «برائت و احتیاط» از سید نعمت اللّٰه جزایری که مسلک اخباری دارد نقل می کند که می گوید:

آیا هیچ عاقلی احتمال می دهد که در روز قیامت یک بنده ای از بندگان خدا را (یعنی یک اخباری را) بیاورند و از او بپرسند تو چگونه عمل می کردی و او بگوید به فرمایش معصومین عمل می کردم و هرجا که کلام معصوم نبود احتیاط می کردم و آن وقت یک همچو آدمی را ببرند به جهنم و از آن طرف یک آدم لاقید و بی اعتنا به سخن معصوم (یعنی یک نفر اصولی و پیرو مسلک اجتهاد) را که هر حدیثی را به یک بهانه طرد می کند ببرند بهشت!! حاشا و کلّا.

جوابی که مجتهدین می دهند این است که این گونه تعبد و تسلیمها تسلیم به قول معصوم نیست، تسلیم به جهالت است. اگر واقعاً محرز بشود که معصوم سخنی گفته ما هم تسلیم هستیم ولی شما می خواهید جاهلانه به هرچه

می شنوید تسلیم شوید.

در اینجا برای نمونه که فرق بین طرز فکر جامد اخباری و فکر اجتهادی معلوم شود مطلبی را که اخیراً برخورده ام ذکر می کنم.

یک نمونه از دو طرز تفکر

در احادیث زیادی امر شده تحت الحنک همیشه در زیر گلو افتاده باشد، نه در حال نماز فقط بلکه در همه احوال. یکی از آن احادیث این است:

الْفَرْقُ بَیْنَ الْمُؤْمِنینَ وَ الْمُشْرِکینَ التَّلَحّی

یعنی فرق بین مسلمان و مشرک تحت الحنک در زیر گلو انداختن است.

عده ای از اخباریین به این حدیث و امثال آن تمسک کرده می گویند همیشه