فقه و حقوق جلد20 صفحه 152

متأسفانه در میان ما هنوز نه تقسیم کار و تخصص پیدا شده، نه همکاری و نه همفکری، و بدیهی است که با این وضع انتظار ترقی و حل مشکلات نمی توان داشت.

راجع به مشاوره علمی و تبادل نظر هرچند به قدری واضح است که احتیاج به استدلال ندارد، اما برای اینکه دانسته شود در خود اسلام این پیش بینی ها و دستورهای مترقیانه هست به آیه ای از قرآن و به جمله هایی از نهج البلاغه اشاره می کنم.

در خود قرآن در سوره مبارکه شوریٰ می فرماید: وَ الَّذِینَ اسْتَجٰابُوا لِرَبِّهِمْ وَ أَقٰامُوا الصَّلٰاهَ وَ أَمْرُهُمْ شُوریٰ بَیْنَهُمْ وَ مِمّٰا رَزَقْنٰاهُمْ یُنْفِقُونَ «1». این آیه کریمه مؤمنین و پیروان اسلام را این طور وصف می کند: دعوت حق را اجابت می کنند، نماز را بپامی دارند، کار خود را با شَور و همفکری انجام می دهند و از آنچه به آنها عنایت کرده ایم انفاق می کنند. پس، از نظر اسلام همفکری و تبادل نظر یکی از اصول زندگی اهل ایمان و پیروان اسلام است.

در نهج البلاغه می فرماید:

وَ اعْلَموا انَّ عِبادَ اللّٰهِ الْمُسْتَحْفِظینَ عِلْمَهُ یَصونونَ مَصونَهُ وَ یُفَجِّرونَ عُیونَهُ، یَتَواصَلونَ بِالْوِلایَهِ وَ یَتَلاقَوْنَ بِالَمحَبَّهِ وَ یَتَساقَوْنَ بِکَأْسٍ رَوِیَّهٍ وَ یَصْدُرونَ بِرِیَّهٍ

«2»

. بدانید که آن دسته از بندگان خدا که علم خدا به آنها سپرده شده، سرّ خدا را نگه می دارند و چشمه های او را جاری می سازند (یعنی چشمه های علم را به روی مردم باز می کنند)، با یکدیگر رابطه دوستی و عواطف محبت آمیز دارند، با گرمی و بشاشت و محبت با یکدیگر ملاقات می کنند و یکدیگر را از جام اندوخته های علمی و فکری خود سیراب می نمایند، این یکی از جام اندوخته های فکر خود و نظر خود به آن یکی می دهد و آن یکی به این یکی، در نتیجه همه سیراب و ارضاء شده بیرون می آیند.

______________________________
(1) شوریٰ/ 38
(2) نهج البلاغه، خطبه 212