فقه و حقوق جلد20 صفحه 182

پیمان با کفار

مسأله دیگر مسأله پیمان با مشرکان است. آیا می شود مسلمین با آنها پیمان و قرارداد ببندند، و اگر قرارداد بستند قراردادشان محترم است یا محترم نیست و آیا لازم است محترم بشمارند یا لازم نیست؟

چگونگی جنگ

بعد هم مسائل دیگری است. در وقتی که اسلام جنگ را مشروع می کند، به اصطلاح در کیفیت جنگ چه نوع جنگی را جایز می داند و چه نوع جنگی را جایز نمی داند؟ به این معنا که آیا مثلًا قتل عام را جایز می داند یا جایز نمی داند؟ آیا کشتنِ کسانی را که شمشیر برنداشته اند- مثل پیرزنها، بچه ها، افرادی که مشغول کار و کسب خودشان هستند- جایز می داند یا جایز نمی داند؟ اینها همه مسائلی است که باید بحث شود.

آیاتی که راجع به جهاد است در جاهای متعدد قرآن آمده است و ما با توفیق خداوند کوشش می کنیم همۀ آیاتی را که راجع به جهاد است جمع آوری کنیم تا نظر قرآن را در این راه به دست بیاوریم.

نخستین سؤال: مشروعیت جنگ

مسأله اول دربارۀ اصل مشروعیت جهاد است، دربارۀ این که آیا صحیح است که در متن یک دین و در متن قانون آن، قانون جنگ وجود داشته باشد یا نه؟

معترض می گوید: نه. چون جنگ بد است و دین هم همیشه باید مخالف بدیها باشد، پس باید مخالف جنگ یعنی طرفدار صلح باشد. وقتی می خواهد با جنگ مخالف باشد پس نباید قانون جنگ داشته باشد و هیچ وقت هم نباید بجنگد. مسیحیها اینجور تبلیغ می کنند. ولی این حرف، سست و بی اساس است.

جنگ یا تجاوز؟

آیا جنگ مطلقاً بد است، حتی در مقام دفاع از یک حق، و یا تهاجم و تجاوز بد است؟ پس باید مورد و منظور جنگ را به دست آورد که برای چه منظور و هدفی