- مقدمه 1
- بخش اول: اصول فقه 3
- اشاره 3
- کلیّات علوم اسلامی جلد سوم. 3
- اشاره 4
- درس اول: مقدمه 4
- اصول فقه 6
- اشاره 8
- درس دوم: منابع فقه 8
- قرآن 9
- سنت 10
- عقل 11
- اجماع 11
- درس سوم: تاریخچه مختصر 13
- اشاره 17
- درس چهارم: مسائل علم اصول 17
- حجیت ظواهر کتاب 18
- خبر واحد 19
- ظواهر سنت 19
- تعادل و تراجیح 20
- درس پنجم: مسائل مشترک کتاب و سنت 22
- اشاره 22
- مبحث اوامر 23
- مبحث نواهی 24
- مبحث عام و خاص 24
- مطلق و مقید 25
- مبحث مفاهیم 26
- ناسخ و منسوخ 27
- مجمل و مبیّن 27
- اجماع 28
- درس ششم: اجماع و عقل 28
- اجماع محصَّل و اجماع منقول 29
- عقل 29
- درس هفتم: اصول عملیّه 33
- اشاره 33
- چهار اصل عملی 34
- اشاره 37
- بخش دوم: فقه 37
- اشاره 38
- درس اول: علم فقه 38
- کلمه فقه در قرآن و حدیث 39
- کلمه «فقه» در اصطلاح علما 40
- حکم تکلیفی و حکم وضعی 40
- عینی و کفائی 41
- تعبّدی و توصّلی 41
- تعیینی و تخییری 42
- نفسی و مقدِّمی 42
- درس دوم: تاریخچه فقه و فقهاء (1) 43
- اشاره 43
- فقهای شیعه 44
- درس سوم: تاریخچۀ فقه و فقهاء (2) 48
- درس چهارم: تاریخچۀ فقه و فقهاء (3) 55
- درس پنجم: تاریخچۀ فقه و فقهاء (4) 61
- اشاره 61
- خلاصه و بررسی 64
- درس ششم: ابواب و رئوس مسائل فقه (1): عبادات 67
- اشاره 67
- عبادات 69
- درس هفتم: ابواب و رئوس مسائل فقه (2): عقود 74
- درس هشتم: ابواب و رئوس مسائل فقه (3): ایقاعات 81
- درس نهم و دهم: ابواب و رئوس مسائل فقه (4): احکام 86
- اشاره 94
- درس یازدهم: تنوع مسائل فقه 94
- تقسیمات 96
- الهامی از شیخ الطائفه 99
- اشاره 99
- روح اسلامی 100
- فقاهت و اجتهاد 101
- رستاخیز علمی اسلامی 102
- کتاب و سنت از دیدگاه فقهای اسلامی 103
- مسأله قیاس 106
- اجتهاد در عصر ائمه 110
- جامد فکرها 110
- اجتهاد از نظر مستشرقین 112
- اجتهاد و حریت 113
- حریت شیخ طوسی 113
- شجاعت ادبی 114
- بهره و سهم ما 115
- اشاره 117
- مزایا و خدمات مرحوم آیه الله بروجردی 117
- روش فقهی 119
- وحدت اسلامی 124
- اسلام در دنیای خارج 125
- همکاری دین و علم 126
- دفتر و حساب 127
- اجتهاد چیست؟ 130
- اشاره 130
- اصل اجتهاد در اسلام 130
- اجتهادِ ممنوع 131
- اجتهادِ مشروع 133
- پیدایش اخباریگری در شیعه 135
- مبارزه با اخباریگری 137
- یک نمونه از دو طرز تفکر 138
- تقلیدِ ممنوع 140
- حدیث امام صادق علیه السلام دربارۀ تقلیدِ ممنوع 141
- اندیشۀ عوامانۀ کریّت و اعتصام علما 143
- تقلیدِ مشروع 145
- چرا تقلید میّت جایز نیست؟ 146
- تأثیر جهان بینی فقیه در فتواهایش 148
- ادراک ضرورتها 149
- یک پیشنهاد مهم 149
- تقسیم کار تخصصی در علوم 150
- تکامل هزار سالۀ فقه 150
- شورای فقهی 151
- مسائلی که فقها طرح می کنند 154
- اشاره 154
- امر به معروف و نهی از منکر 154
- حِسبه و احتساب در تاریخ اسلام 156
- قلمرو دایره احتساب 159
- امر به معروف، خارج از دایره احتساب 160
- قداست و احترام احتساب 160
- سعۀ نظریات اصلاحی مسلمین در گذشته 161
- توصیه و تأکید اسلام 161
- وضع امر به معروف در دوره های اخیر 163
- علت بی تفاوتی مردم در اصلاحات 163
- اصل فراموش شده 164
- راه اخلاص و عمل 165
- اصل «پند یا بند» 165
- انتظار بیش از حد از زبان و گوش 169
- عمل جمعی و گروهی 169
- منطق یا تعبّد 170
- اشاره 176
- جنگ با اهل کتاب 176
- جهاد 176
- قاعدۀ مطلق و مقید 177
- اشاره 177
- 1. جنگ با اهل کتاب مطلق است یا مقید؟ 177
- 2. آیا با همۀ اهل کتاب می توان جنگید؟ 178
- مطلق و مقید در آیات جهاد 178
- 3. «جزیه» چیست؟ 179
- 4. معنی «صٰاغِرُونَ» 180
- فلسفه و هدف جهاد 180
- تفاوت میان مشرک و غیر مشرک 181
- آیا میان جزیره العرب و غیر جزیره العرب فرق است؟ 181
- جهاد و آزادی عقیده 181
- چگونگی جنگ 182
- نخستین سؤال: مشروعیت جنگ 182
- پیمان با کفار 182
- جنگ یا تجاوز؟ 182
- صلح غیر از تسلیم است 183
- جنگ دفاعی 183
- فرق اسلام و مسیحیت 184
- اسلام و صلح 185
- شرایط جنگ 185
- مسلمین در مکه 186
- انتقاد مسیحیت بر اسلام 189
- دفاع یا تجاوز؟ 189
- اشاره 189
- تجاوز بد است نه جنگ، و هر جنگی تجاوز نیست 190
- صلح، نه تسلیم و تحمل ذلت 190
- آیات مطلق دربارۀ جهاد 191
- قاعدۀ حمل مطلق بر مقید 192
- آیات مقید 193
- مبارزه با اختناق 194
- به کمک مظلوم شتافتن 194
- آیا تقاضای کمک لازم است؟ 195
- جنگهای صدر اسلام 195
- حمل مطلق بر مقید 196
- لا اکْراهَ فِی الدّین 196
- صلح و سازش 199
- اشاره 201
- ماهیت جهاد دفاع است 201
- انواع دفاع 202
- دفاع از حقوق انسانی از دفاع از حقوق فردی و قومی مقدستر است 202
- حقوق انسانیت 202
- مقدسترین دفاعها 203
- امر به معروف مصداق دفاع از حقوق انسانی است 204
- نزاع، صغروی است نه کبروی 204
- آیا توحید، حق شخصی است یا حق عمومی؟ 205
- دفاع از آزادی، امروز هم مقدس است 205
- اموری که طبعاً اجبار بردار نیست 206
- تربیت اجبار بردار نیست 206
- آزادی را می شود به زور داد ولی ایمان و آزادگی و آزادیخواهی را، نه 207
- ایمان زوربردار نیست 207
- جنگ برای آزادی دعوت و رفع مانع از تبلیغ 209
- جنگ برای رفع مانع از ایمان و توحید 209
- مقیاس حقوق شخصی و حقوق عمومی 210
- آزادی فکر یا آزادی عقیده 212
- نتیجه 213
- اشاره 213
- آیا آیات جهاد ناسخ و منسوخند؟ 214
- اصل «ما مِنْ عامٍّ الّا وَ قَدْ خُصَّ» 216
- دفاع از ارزشهای انسانی 218
- آزادی «عقیده» یا «تفکر»؟ 219
- جزیه 220
- آیا جزیه پاداش است یا کیفر؟ 221
- اشاره 224
- فرق امانت و قرض 224
- 1 مسئلۀ ربا و بانک 224
- دو نوع ربا 226
- انواع قرض 228
- قرض ربوی از نظر طبیعت حقوقی 229
- آیا سرمایه تولید سود می کند؟ 230
- ربا در قرآن و حدیث 232
- پرسش و پاسخ 237
- 2 مسئلۀ ربا و بانک 244
- آثار مالکیت 244
- اشاره 244
- تعریف قرض 246
- سفته 248
- ربای معاملی 250
- مکیل و موزون خصوصیت ندارد 252
- بیع دَیْن 253
- تعهد در مقابل بانک 254
- سفتۀ صوری 255
- وام سرمایه گذاری و راه حل آن 256
- پرسش و پاسخ 257
- 3 مسئلۀ ربا و بانک 263
- اشاره 263
- بانک یک رابط است 264
- فلسفۀ حرمت ربا 265
- نظریۀ اول: سرمایه نمی تواند تولید سود کند 266
- نظریه دوم: ربا قرض است و قرض نمی تواند سود داشته باشد 267
- نظریه سوم: پول چون ارزش قراردادی دارد نمی تواند سود داشته باشد 268
- ماده نقض ها: 269
- 1. اجاره 269
- نظریۀ صحیح 269
- 2. نسیه 270
- نظارت بر نرخها 274
- نسیه ناشی از آزادی فروشنده است در تعیین قیمت 276
- راه حل ها- ملی کردن بانکها 277
- بیان فقهی 280
- راه حل های دیگر: مضاربه، قرض الحسنه، پیش فروش 282
- آیا وام بستانکاران یک ضرورت است؟ 283
- پرسش و پاسخ 284
- یادداشتهایی از استاد شهید بر جزوۀ آقای مهندس طاهری 285
- 4 مسئلۀ ربا و بانک 290
- اشاره 290
- آیا دولت می تواند مالک باشد؟ 293
- حساب جاری 295
- سپرده و پس انداز 296
- جوایز بانکی 297
- اعانت به اثم 298
- عقد و ایقاع 306
- مسئلۀ بیمه 306
- اشاره 306
- 1 مسئلۀ بیمه 306
- مقدمه «1» 306
- ایجاب و قبول 307
- عقد و معاوضه 308
- آیا ایجاب و قبول برای عقد، ضروری است؟ 308
- بیمه و قمار 312
- سه نوع معامله 312
- پرسش و پاسخ 313
- 2 مسئلۀ بیمه 316
- اشاره 316
- آیا هر معاملۀ صحیحی باید داخل در یکی از ابواب فقه باشد؟ 317
- شرایط و موانع عمومی معاملات 318
- عقد لازم و عقد جایز 320
- آیا بیمه عقد لازم است یا جایز؟ 320
- تفاوت ضمان در فقه شیعه و فقه اهل تسنن 321
- بیمه و ضمان 321
- ضمانت در مقابل پول 322
- ضمان عهده و ضمان دَرَک 323
- بیمه یک معاملۀ مستقل است 323
- آیا بیمه معاملۀ معلومی است؟ 324
- زمان بیمه 325
- اقسام بیمه 326
- بیمۀ عمر 326
- بیمۀ مسئولیت یا بیمۀ شخص ثالث 328
- پرسش و پاسخ 330
- 3 مسئلۀ بیمه 335
- اشاره 335
- دیه بر عاقله است 335
- ضمان جریره 337
- غاصب ضامن است 339
- عقد فاسد 340
- ید امین 340
- بیمۀ شخص ثالث 341
- مسأله اتلاف 341
- مباشرت و تسبیب 342
- خسارت در دماء 343
- اخّاذی ظالم 344
- خسارت در اموال 344
- اگر واسطه انسان نباشد 345
- مسأله اقوائیّت 347
- پرسش و پاسخ 348
- مقدمه: نظری به اقتصاد اسلامی 352
- اشاره 352
- دوگونه پیوند اسلام با اقتصاد 353
- نظر اسلام راجع به ثروت 353
- اقتصاد سالم 356
- تعریف اقتصاد و مفاهیم اقتصادی 360
- اقتصاد چیست؟ 360
- تولید 362
- تأثیر روابط طبیعی و روابط قراردادی در یکدیگر 363
- دو نوع رابطه 363
- مبادله 364
- ارزش 365
- پول 365
- مراحل زندگی اجتماعی و اقتصادی 365
- علم اقتصاد 366
- ثروت یا مال 373
- مالکیت از نظر فلسفی 375
- اشاره 375
- مالکیت از نظر فلسفی 376
- ارزش 382
- اشاره 382
- ارزش 383
- ارزش اضافی 407
- اشاره 407
- ارزش اضافی 408
- سرمایه داری و سوسیالیسم از دیدگاه اسلام 420
- اشاره 420
- اشاره 421
- سرمایه داری و سوسیالیسم از دیدگاه اسلام 421
- مشخّص اصلی سرمایه داری 436
- مرز اشتراک اسلام و سوسیالیسم 440
- شرکت از نظر فقه اسلام 444
- رساله های اقتصادی 446
- اشاره 446
- اشاره 447
- مالکیت زمین از نظر اسلام 447
- انفال 450
- مالکیت فردی 452
- مسأله ارث 453
- سوسیالیسم 463
- اشاره 463
- هنر مارکس 479
- سوسیالیسم و مالکیت فردی 480
- اشاره 482
- یادداشت اسلام و اقتصاد نظری به نظام اقتصادی اسلام 482
- اشاره 483
- یادداشت اسلام و اقتصاد 483
- مسأله اضطرار 491
- مشخصات سرمایه داری 495
- مشخصات سوسیالیسم 498
- روش اقتصادی اسلام 501
- قرآن و اقتصاد 505
- پول و مال 507
- یادداشت نظری به نظام اقتصادی اسلام 509
پس این مغالطه را باید از میان برد. اگر کسی بگوید که من مخالف جنگم و جنگ مطلقاً بد است، چه جنگی که تهاجم باشد و چه جنگی که دفاع و مبارزه با تهاجم باشد، اشتباه کرده است. جنگ تهاجمی قطعاً بد است و جنگ به معنی ایستادگی در مقابل تهاجم قطعاً خوب است و از ضروریات زندگی
بشر است.
قرآن هم به این مطلب اشاره بلکه تصریح می کند. در یک جا می فرماید: وَ لَوْ لٰا دَفْعُ اللّٰهِ النّٰاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ «1» (در یک جا می فرماید: لَهُدِّمَتْ صَوٰامِعُ وَ بِیَعٌ وَ صَلَوٰاتٌ وَ مَسٰاجِدُ یُذْکَرُ فِیهَا اسْمُ اللّٰهِ «2») اگر خداوند به وسیلۀ بعضی از افراد بشر جلو بعضی دیگر را نگیرد خرابی و فساد همه جا را می گیرد. و لهذا تمام کشورهای دنیا نیروی دفاع را برای کشور واجب و لازم می دانند. یک ارتشی که وظیفه اش جلوگیری از تجاوز است وجودش لازم و ضروری است؛ حال یک کشور ارتش دارد برای تجاوز کردن به دیگران، یکی ارتش دارد برای دفاع. نگویید آن هم که ارتش دارد و تجاوز ندارد زورش نمی رسد، اگر زور داشته باشد آن هم تجاوز می کند. من به این مطلب کار ندارم. ارتش داشتن برای دفاع، برای هر کشوری واجب است که آن قدر نیرومند باشد تا جلو تجاوز را بگیرد.
قرآن در این زمینه می گوید: وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّهٍ وَ مِنْ رِبٰاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللّٰهِ وَ عَدُوَّکُمْ «3» تا آن حدی که می توانید نیرو تهیه کنید، قدرت در سرحدهای خودتان متمرکز کنید. رباط از «ربط» است. ربط یعنی بستن، رباط الخیل یعنی اسبهای بسته. این تعبیر از آن جهت ذکر شده که در زمان قدیم قدرت را بیشتر اسب تشکیل می داد. البته هر زمانی شکل خاصی دارد. قرآن می گوید برای اینکه رعب شما در دل دشمن قرار بگیرد و دشمن خیال تجاوز به ساحت شما را در دماغ خودش راه ندهد نیرو تهیه کنید و نیرومند باشید.
فرق اسلام و مسیحیت
می گویند مسیحیت این افتخار را دارد
که هیچ اسمی از جنگ در آن نیست. اما ما می گوییم اسلام این افتخار را دارد که قانون جهاد دارد. مسیحیت که جهاد ندارد
______________________________
(1) بقره/ 251
(2) حج/ 40
(3) انفال/ 60