فقه و حقوق جلد20 صفحه 188

مردمی را یاری می کند که از خودشان دفاع کنند، مردمی که وقتی حکومت تشکیل بدهند به این شکل هستند: الَّذِینَ إِنْ مَکَّنّٰاهُمْ فِی الْأَرْضِ مردمی که وقتی ما آنها را در زمین جای می دهیم و حکومت آنها را مستقر می سازیم، مردمی که وقتی به آنها قدرت

می دهیم و تسلط می بخشیم، به این شکل در می آیند، به چه شکلی؟ أَقٰامُوا الصَّلٰاهَ عبادت خدا را بپامی دارند وَ آتَوُا الزَّکٰاهَ زکات را ادا می کنند. (نماز رمز پیوند صحیح با خداست و زکات رمز تعاون و پیوند صحیح افراد انسان با یکدیگر است.)

آنها که خدا را از روی خلوص می پرستند و به یکدیگر کمک می کنند. وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ خودشان را متعهد می دانند که خوبیها را ترویج کنند و با بدیها و زشتیها مبارزه کنند. وَ لِلّٰهِ عٰاقِبَهُ الْأُمُورِ عاقبت کارها به دست خداست.

تا اینجا ما دانستیم که قرآن اساساً جهاد را که تشریح کرده است، نه به عنوان تهاجم و تغلب و تسلط است بلکه به عنوان مبارزه با تهاجم است.

ولی البته عرض می کنیم این تهاجمهایی که باید با آنها مبارزه بشود همه به این شکل نیست که طرف به سرزمین شما حمله کند. ممکن است تهاجم به این شکل باشد که طرف در سرزمین خودش گروهی ضعیف و ناتوان را و به اصطلاح قرآن «مستضعفین» را تحت شکنجه قرار دهد، شما در چنین شرایطی نمی توانید بی تفاوت بمانید. شما رسالت دارید که آنها را آزاد کنید. یا دیگری فضای خفقانی ایجاد کرده که نمی گذارد دعوت حق در آنجا نشو کند، سدی ایجاد کرده، دیواری ایجاد کرده، دیوار را باید خراب کرد. همۀ اینها تهاجم است. باید مردم را از قید اسارتهای فکری و غیر فکری آزاد کنی. در همه این موارد، جهاد ضرورت دارد و چنین جهادی دفاع و مقاومت در برابر ظلم یعنی تهاجم است. دفاع به معنی اعم یعنی مبارزه با یک ظلم موجود، منتها باید دربارۀ انواع ظلمها

و تهاجمها که جهاد و مبارزه با آنها از نظر اسلام ضروری است بحث کنیم.