فقه و حقوق جلد20 صفحه 193

آیات مقید

در سوره بقره می فرماید: وَ قٰاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللّٰهِ الَّذِینَ یُقٰاتِلُونَکُمْ وَ لٰا تَعْتَدُوا إِنَّ اللّٰهَ لٰا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ «1» ای مؤمنان! با این مردمی که با شما می جنگند بجنگید، یعنی چون با شما می جنگند بجنگید. ولی با اینها که می جنگید از حد تجاوز نکنید. یعنی چه «از حد تجاوز نکنید»؟ البته تفسیرش این است که با مردمی که با شما می جنگند فقط با آنها بجنگید و در میدان بجنگید؛ یعنی شما با عده ای می جنگید و اینها یک عده سرباز فرستاده اند و یک عده مرد جنگی دارند و این سربازها آمادۀ جنگ با شما هستند، شما با سربازی که آماده جنگ است بجنگید و در میدان جنگ هم به اصطلاح نان و حلوا پخش نمی کنند،

در آنجا باید زد و خورد، بجنگید، اما افراد دیگری که مرد جنگی نیستند، حالتشان حالت سربازی نیست، مثل پیرمردها، پیرزنها (بلکه زنها مطلقاً، چه پیرزن و چه غیر پیرزن)، بچه ها، متعرض اینها نشوید، و یا کارهای دیگری را که تجاوز می گویند مرتکب نشوید، مثلًا درختها را قطع نکنید، قناتها را پر نکنید. اینها را می گویند اعتداء، یعنی تجاوز.

اشتباه نشود، شما نگویید ممکن است در یک جایی ما اگر بخواهیم با سربازها بجنگیم چاره ای نداریم جز اینکه خانه ها را خراب کنیم. این موارد که مقدمۀ جهاد باشد و بدون آن نمی شود جهاد کرد مسأله دیگری است ولی اینکه این کار خودش جزء عملیات جنگی باشد ممنوع است. پس در این آیه صریحاً می گوید: قٰاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللّٰهِ الَّذِینَ یُقٰاتِلُونَکُمْ با آنها که با شما می جنگند بجنگید.

آیه دیگر آیه ای بود در سوره حج که در هفته پیش برایتان خواندم. پنج شش آیه پشت سر یکدیگر بود و اولین آیه راجع به جهاد بود. مضمون آن آیات هم این بود که چون آنها با شما در حال جنگ هستند و چون آنها شمشیر بر روی شما کشیدند شما هم به این کار مجازید.

در آیه دیگر که در سورۀ توبه است می فرماید: وَ قٰاتِلُوا الْمُشْرِکِینَ کَافَّهً کَمٰا یُقٰاتِلُونَکُمْ کَافَّهً «2» با تمام این مشرکین بجنگید همچنانکه آنها با تمام شما می جنگند.

______________________________
(1) بقره/ 190
(2) توبه/ 36