فقه و حقوق جلد20 صفحه 217

و آقای فلان کس را. این عام «مگر» نمی پذیرد. این مثل روزه گرفتن نیست که می گویند آقا روزه بگیر «مگر» اینکه اینچنین باشی. ممکن است در یک شرایطی انسان روزه نگیرد، اما ظلم چیزی نیست که بگوییم در یک شرایطی ظلم بکن

در یک شرایطی ظلم نکن. هرجا که ظلم باشد نباید کرد. از هرکه می خواهد باشد، از پیغمبر خدا هم ظلم ناستوده است، مثل معصیت و نافرمانی است. خدا هیچ معصیت کاری را دوست نمی دارد، نمی شود گفت مگر پیغمبرانش. اگر پیغمبران هم العیاذ باللّٰه معصیت کنند خدا آنها را هم دوست نمی دارد. فرق پیغمبر و غیر پیغمبر در این است که او معصیت نمی کند و دیگری معصیت می کند نه آنکه او معصیت می کند و خدا در عین اینکه او معصیت می کند بازهم دوستش دارد. این را می گوییم عامّی که تخصیص و استثنا نمی پذیرد.

از نظر زمان هم همین جور است. آیا می شود گفت که این یک قانونی است که مخصوص یک زمان است، در یک زمان معین خدا متجاوزان را دوست ندارد ولی ده سالی که بگذرد خدا این حکم را لغو می کند و می گوید ما از این به بعد متجاوزان را دوست می داریم؟ این آهنگ آهنگی نیست که نسخ بپذیرد.

ما در آیات جهاد می بینیم قرآن با چه آهنگی وارد شده است: وَ قٰاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللّٰهِ الَّذِینَ یُقٰاتِلُونَکُمْ وَ لٰا تَعْتَدُوا إِنَّ اللّٰهَ لٰا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ «1» با آنان که با شما می جنگند، با آنان که به نوعی تجاوز دست زده اند بجنگید، ولی شما متجاوز نباشید. با متجاوز جنگیدن تجاوز نیست، ولی با غیر متجاوز جنگیدن تجاوز است و جایز نیست. با متجاوز بجنگید تا تجاوز به وجود نیاید اما اگر با غیر متجاوز بجنگید خودتان متجاوزید. این دیگر امری نیست که نسخ پذیر باشد. مثلًا می شود در یک مدتی اجازه جهاد و دفاع ندهد و بگوید به خاطر مصلحتی مدتی صبر کنید، تحمل کنید، بعد دستور جهاد

بدهد، یعنی دستور صبر را لغو کند برای اینکه برای مدت موقت بوده. این دستور را که لغو می کند معنایش این است که آن را از اول موقت قرار داده است.