فقه و حقوق جلد20 صفحه 223

و صلح را جلو آوردند تو دیگر سرسختی نکن، نگو خیر، من صلح نمی کنم و می جنگم؛ حالا که آنها آماده اند که همزیستی مسالمت آمیز داشته باشند تو هم باید این را اعلام کنی، منتها حالا که آنها می خواهند با شما و در ظلّ شما زندگی کنند و حال اینکه آنها قهراً مالیات اسلامی نمی دهند و سرباز هم نمی فرستند و شما هم به سربازهای آنها اعتماد ندارید، در مقابل، یک مالیات سرانه از آنها بگیرید به نام جزیه. اتفاقاً مورخین اروپایی و مسیحی از قبیل گوستاولوبون و جرجی زیدان در این جهت خیلی بحث کرده اند. ویل دورانت در جلد یازدهم تاریخ تمدنش راجع به مسأله جزیه اسلامی بحث کرده و می گوید که این جزیه اسلامی مقدارش آن قدر کم بوده که از مالیاتهایی که از خود مسلمین می گرفتند کمتر بوده است. بنابراین هیچ جنبه اجحاف در میان نبوده است.