فقه و حقوق جلد20 صفحه 269

مواجه با مشکلاتی خواهند شد. برای رفع این مشکلات بعدها که جامعه اندکی تکامل پیدا کرد، چیزی را پیدا کردند که واسط و رابط باشد و به آن ارزش دادند برای اینکه مبادلات را آسان کند، و آن پول است. [آقای مهندس طاهری] می گویند پول از آن جهت که پول است در واقع سرمایه نیست، یک امر قراردادی است و امر قراردادی نمی تواند سود داشته باشد. حالا اگر لازم باشد، عبارت خود ایشان را می خوانم که

جامعتر باشد.

نظریۀ صحیح

این بود چند- به اصطلاح- فلسفه ای که برای ممنوعیت ربا در اینجا ذکر شد و من نتوانستم جز همان فلسفه ای که به نظر خودم رسیده و طرح کردم، فلسفۀ دیگری را قابل قبول بدانم و در اینجا که در مورد نظریات مختلف قضاوت می کنم به نفع خودم قضاوت می کنم.

ماده نقض ها:

1. اجاره

مسأله دیگر که مهم است مسأله ماده نقض هاست، یعنی اینکه اگر ربا حرام است پس چرا چیزهای دیگری که مشابه رباست حرام نیست؟.

یکی از ماده نقض ها اجاره است. کسانی که ربا را تجویز می کنند می گویند ربا کرایۀ پول است. کرایه گرفتن یا جایز است و یا جایز نیست. اگر جایز نیست هیچ اجاره ای نباید در دنیا جایز باشد و اگر جایز است چه فرقی می کند که کرایۀ پول باشد یا کرایۀ خانه؟ بر اساس آن فلسفه هایی که برای حرمت ربا گفته شد، جواب این اشکال فرق می کند. اگر نظر آقای مهندس طاهری را بخواهیم، می گوید: پول از آن جهت منفعت ندارد که سرمایه نیست و ارزش ندارد، ولی اجاره روی یک شی ء ذی ارزش است که ارزش واقعی دارد. ارزش پول ارزش اعتباری است ولی ارزش مثلًا خانه ارزش واقعی است. ایشان مخصوصاً آن نظر آقای بهشتی را که اجاره بر اساس استهلاک است، رد می کنند و گفته اند هرگز چنین چیزی نیست. در عمل هم ما می بینیم چنین چیزی نیست. اصلًا بسیاری از چیزها را که اجاره می دهند نه تنها استهلاک سرمایه نیست بلکه بسا هست که به نفع آن سرمایه هم هست. مثلًا اسبی را