فقه و حقوق جلد20 صفحه 298

احتمال، نود و نه احتمال بدهید که این جایزه از همان عین رباست ولی اگر یک احتمال هم بدهید که از غیر رباست، شارع می گوید همان یک احتمال را بگیر و آن نود و نه احتمال را ندیده بگیر. هرکس که یقین دارد نگیرد.

- من ثابت می کنم که از مورد رباست.

برای هرکس که ثابت کردید او هم نباید بگیرد. ولی هرکس تا مادامی که برای او ثابت نشده،

می تواند بگیرد. ما داریم مسأله را می گوییم. اگر برای کسی ثابت است ولی آن را ندیده می گیرد، البته برای او حرام است. مثل قصۀ آن طلبه ای که سگ آمده بود در اتاقش، چشمانش را بسته بود و می گفت: پیش پیش برو گربه. صحبت این است که اگر برای کسی ثابت نیست، برای او حلال است.

اعانت به اثم

اشکال این نیست که این جایزه را از کجا می گیرند. اشکال این است که نفس پول به صندوق پس انداز دادن با علم به اینکه این پول را که به قرض دریافت کرده به ربا خواهد داد، آیا اعانت به اثم نیست؟ این عمل از آن جنبه که اعانت به اثم است حرام است ولی اینکه خود این عمل حرام باشد منافات ندارد با اینکه جایزه حلال باشد و قرض هم درست باشد. اشتباه نشود. [برای روشن شدن مطلب مثالی ذکر می کنیم:] شخصی برای اینکه دستگاه مشروب سازی تهیه کند پولی از شما به قرض می خواهد. آیا این قرض دادن حرام است یا نه؟ حرام است. ولی اگر قرض دادید آیا قرض دادن شما باطل است؟ یعنی بعد دیگر از او طلبکار نیستید و حق ندارید آن را مطالبه کنید؟ نه، کار حرامی انجام داده اید ولی قرض شما درست است، یعنی از او طلبکار هستید. پس اگر کسی چنین کاری در صندوق پس انداز کرد عمل حرامی مرتکب شده ولی قرضی را که داده می تواند مطالبه کند. گرفتن جایزه ای هم که صندوق می دهد، اگر شخص احتمال بدهد که این جایزه از غیر پول ربوی است، اشکال ندارد ولی اصل کارش حرام است چون اعانت به اثم است.

- سپردۀ ثابت چه حکمی دارد؟.

در حساب

سپرده ها می گویند سپرده اگر با قرار صریح یا قرار ضمنی باشد که شخص از بانک سود بگیرد حرام است، که الان عملًا این طور است. ولی اگر فرض کنیم- فرضی است که در عمل وجود ندارد- که در سپرده ها هیچ قرار صریح یا