فقه و حقوق جلد20 صفحه 325

یا نمی گیرم؟ آیا اصلًا در این مدت خسارتی بر من وارد خواهد شد که از او چیزی بگیرم یا نه؟ اصلش مجهول است. بعلاوه به فرض اینکه در طول این مدت خسارتی وارد شود، این خسارت چقدر خواهد بود؟ هم اصلش که من چیزی از او می گیرم یا نمی گیرم مجهول است و هم مبلغش.

یکی از شرایطی که به فرمودۀ پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله در همۀ معاملات باید وجود داشته باشد این است که دو طرفی که مورد معاوضه قرار می گیرند باید معلوم و مشخص باشند. در اینجا یک طرف مشخص نیست. ولی اگر ماهیت بیمه آن چیزی باشد که ما عرض کردیم، در واقع بیمه معامله میان دو پول نیست که بعد بگوییم یک طرفش مجهول است یا نه. جنبۀ عقلایی بیمه که عقلا اقدام

به بیمه می کنند، تأمین پیدا کردن از ورشکستگی، تحمل خسارت زیاد، بیچارگی در زمان از کار افتادگی و ... می باشد. پولی که بیمه گر می دهد، طرف معامله و یکی از عوضین نیست. آنچه که بیمه گر به بیمه گزار می دهد خود تأمین است. همان تعهدش ارزش دارد. در مقابل این تعهد، بیمه گزار حق بیمه می دهد. ارزش، متعلق به خود تعهد است. بیمه گزار پول می دهد که ارزش مادی دارد و بیمه گر تعهد. تعهد یک امر مشخص است. اگر عقلا چنین معامله ای را اختراع کرده باشند که در مقابل تعهد پول بدهند، چون تعهد یک امر مشخصی است، هیچ یک از موانعی که در فقه مسطور است در اینجا وجود ندارد و معامله معاملۀ صحیحی است. بنابراین یکی از مشکلاتی که در باب بیمه هست، یعنی مشکل مجهول بودن، به این طریق حل می شود.

زمان بیمه

مشکل دیگر که این هم مشکلی نیست و فقط موضوع را باید طرح کرد این است که در معاملات، همان طور که عوضین باید مشخص و معین باشند، اگر زمان در آن دخالت دارد زمان هم باید مشخص باشد و نمی تواند مجهول باشد. مثلًا در بیع، زمان دخالت ندارد ولی در اجاره زمان دخالت دارد. در هرجا که زمان دخالت دارد، مدت از اول تا به آخر باید مشخص باشد. اگر مدت مشخص نباشد، باز معامله می شود مجهول. مثلًا در مهمانخانه ها اغلب این طور است که مسافر می پرسد شبی چند؟ می گویند شبی مثلًا پنجاه تومان. ولی مسافر معین نمی کند که این اتاق از حالا تا کی در اجارۀ من است. مدتی را که اجاره میان موجر و مستأجر برقرار است و در