فقه و حقوق جلد20 صفحه 326

تمام

آن مدت او مالک منفعت آن اتاق است که از آن استفاده کند، معین نمی کند.

فقط این مقدار را معین می کند که هر قدر ماندم شبی پنجاه تومان می دهم. این اجاره از نظر شرعی باطل است، یعنی اجارۀ صحیحی نیست و به همین جهت اثرش در اینجا ظاهر می شود که اگر بعد میان صاحب هتل و این مسافر اختلاف شود، آن قراردادی که بسته اند هیچ اساسی ندارد؛ یعنی دیگر شبی پنجاه تومان میزان نیست چون آن قرارداد باطل بوده، بلکه اجرت المثل میزان است. اگر واقعاً اجرت المثل آن اتاق شصت تومان باشد باید شصت تومان بدهد و اگر چهل تومان باشد چهل تومان و لهذا اگر در آخر تراضی نشود، شبهه دارد.

بیمه هم جزء معاملاتی است که زمان در آن دخالت دارد، مدتش باید مشخص باشد. اگر زمان بیمه مشخص نباشد، باطل است. از جمله خصوصیات بیمه مشخص بودن زمان آن است.

اقسام بیمه

بیمه ها را تقسیم کرده اند به بیمه های اشیاء و بیمه های اشخاص، و گویا بیش از اینهاست. بیمۀ دیگری وجود دارد به نام بیمۀ مسئولیت که آن هم خودش اساساً بابی است در فقه. بیمه های اشیاء مثل بیمۀ اتومبیل، بیمۀ کالای تجارتی، بیمۀ آتش سوزی و ... اگر زمانشان مشخص باشد، بلااشکال اند. در برخی از بیمه های اشخاص نیز مثل بیمه های اشیاء شبهه و اشکالی وجود ندارد، مانند بیمۀ امراض که شخص خودش را بیمه می کند به این ترتیب که ماهانه یا سالانه مبلغی را به مؤسسۀ بیمه می پردازد و در مقابل، بیمه گر متعهد می شود که اگر او در مدت مقرر بیمار شد مبلغ معینی را به وی بپردازد و یا او را معالجه نماید. همین طور است

بیمۀ از کار افتادگی که شخصی متعهد می شود مثلًا ماهی یا سالی فلان مقدار بپردازد و در مقابل اگر سانحه ای برایش پیش آمد که به موجب آن از کار کردن افتاد، فلان مبلغ از مؤسسۀ بیمه بگیرد. این نوع بیمه نیز مثل بیمه های اشیاء، اشکال و شبهه ای ندارد.

بیمۀ عمر

ولی در بیمه های اشخاص، در بیمۀ عمر- که آن طور که تشریح کرده اند دو گونه است: یکی بیمۀ به شرط فوت و دیگر بیمۀ به شرط حیات- شبهۀ ربا وجود دارد