فقه و حقوق جلد20 صفحه 331

مقابل این تأمین، وجهی را به صورت سالیانه می پردازد. اما در بیمۀ به شرط حیات که با بیمه گر قرار گذاشته می شود که مثلًا در صورت زنده بودن بعد از ده سال فلان مقدار می گیریم، چون ظاهراً به هیچ کس تأمین نمی دهد جنبۀ عقلایی نداشته و جنبۀ شرطبندی دارد. این چه حالتی پیدا می کند؟.

جواب: این اشکال، اشکال درستی است ولی قبل از بیان این اشکال لازم است مطلبی را که اکنون به ذهنم آمد ذکر کنم و آن این است که گفتیم در بیمۀ به شرط فوت ممکن است بیمه گزار شخص سومی باشد. و لهذا گفتیم که این نوع بیمه از آن جهت مکروه است که آن شخص سوم همیشه انتظار فوت بیمه شده را دارد. اشکال دیگری نیز در اینجا وجود دارد و آن این است که در این عمل، ماهیت بیمه برای شخص سوم وجود ندارد، چون گفتیم ماهیت بیمه تأمین به معنی رفع نگرانی است. برای خود بیمه شده یا ورثه اش این ماهیت وجود دارد- نگرانی انسان برای ورثه و کسان یا دوستان خود یک امر عقلایی است- ولی یک شخص سوم که چنین کاری می کند برای اینکه خودش آن پول را دریافت کند، این عمل برای او

فقط شرطبندی است، یعنی آن ماهیت تأمینی در اینجا وجود ندارد. بنابراین، این قسم از بیمه که مؤسسات بیمه آن را جایز می دانند شرعاً اشکال پیدا می کند.

- اگر شخص بچۀ خودش را بیمه کند چه حالتی دارد؟.

جواب: در این صورت طرف معامله که بیمه گزار است نگرانی ندارد.

- شخص بچه اش را بیمه می کند؛ می گوید اگر او فوت کرد مثلًا صد هزار تومان می گیرم.

جواب: نه، این پول به جبران یک نگرانی نیست و بنابراین از این جهت اشکال پیدا می کند.

سؤال: در بیمۀ به شرط حیات، مبلغی که بیمه گزار می پردازد نامعلوم است، زیرا اگر چه گفته است که مثلًا ده سال مبلغی را می پردازد اما ممکن است که یک سال بیشتر موفق به پرداخت پول شود. لذا مبلغ، مجهول می شود.

آیا این مجهول بودن مبلغ، معامله را باطل نمی کند؟ شبیه به این، وام بانکها به کارمندانشان است که باید مثلًا ظرف مدت بیست سال این وام را به طور قسطی بپردازند و در صورتی که آن کارمند در این مدت بمیرد بقیۀ بدهی او