کتابخانه بالقرآن

فقه و حقوق جلد20 صفحه 335

صفحه 335

3 مسئلۀ بیمه

اشاره

در این جلسه «1» قرار شد که بحثی دربارۀ یکی از انواع بیمه که بیمۀ مسئولیت نامیده می شود از نظر انطباقش با فقه اسلامی مطرح کنیم. بیمۀ مسئولیت یعنی بیمه کردن مسئولیتهای حقوقی ای که متوجه شخص می شود و ظاهراً به آن «بیمۀ شخص ثالث» هم می گویند. یعنی اگر مثلًا شما با اتومبیل خود خسارتی به کسی یا بر مال کسی وارد کردید، آن مؤسسۀ بیمه از طرف شما- در ازاء یک حق بیمه که از شما می گیرد- خسارت شما را می پردازد. اینجا این سؤال پیش می آید که آیا این کار شرعی هست یا نه؟ یعنی باید ببینیم آیا اصولًا آن مسئولیتها و تاوان گرفتن ها شرعی هست تا بیمه هم در مورد آنها شرعی باشد یا نه.

دیه بر عاقله است

لازم است بحث مختصری را به عنوان مقدمه عرض بکنم و آن اینکه ما یک چیزی در باب دیات داریم که بی شباهت به بیمۀ مسئولیت نیست. این جمله را شنیده اید که می گویند: دیه بر عاقله است. این جمله خیلی معروف است. بعضی ها خیال می کنند عاقله در اینجا از همان مادۀ عقل به معنای خرد است، یعنی دیه بر آن کسی است که عاقلتر است. عاقله یک اصطلاح خاص است. اصلًا در زبان عربی یکی از معانی عقل دیه است. عاقل یعنی کسی که دیه را می پردازد. در یک مواردی

______________________________
(1) [لازم به ذکر است که نوار این سخنرانی در دست نبود و تنظیم آن از روی متنی که در همان زمان از نوار پیاده شده انجام شده است. به همین جهت در مواردی که احساس نارسایی می شد، امکان مراجعه به نوار وجود نداشت.]