فقه و حقوق جلد20 صفحه 383

ارزش

یکی از مسائل مهم در اقتصاد، چه از جنبه نظری و فنی و چه از جنبه اخلاقی، مسأله «ارزش» است. ارزش چیست و عامل ارزش دهنده چه می باشد؟.

ارزش که شاید با «ارج» همریشه باشد- بلکه شاید «ارج» معرَّب «ارز» است- اسم مصدر است و به معنی حالت حاصل از ارج گذاشتن است. انسان به بعضی چیزها ارج می گذارد و به آنها اهمیت می دهد. آن چیزها همانها هستند که به حال او نافع و مفید باشند. ارزش اقتصادی عبارت است از ارجی که در یک ماده معاشی وجود دارد، و یا ارج معاشی و پولی که برای یک امر مادی یا معنوی نظیر تعلیم و یا یک امر هنری مثل خواندن اعتبار می شود. بحث ارزش در دو قسمت است:

یکی اینکه چگونه است که بعضی امور مادی این جهان برای انسان ارزش و مالیّت دارد و ثروت شمرده می شود، مانند آب و نان و زمین و میوه و فرش و غیره، و بعضی دیگر ارزش و مالیّت ندارند و ثروت شمرده نمی شوند، مانند نور و هوا و مانند زباله و خاکروبه؟.

دیگر اینکه تفاوت ارزش اموری که مالیّت دارند از کجا پیدا می شود؟ به عبارت دیگر منشأ قیمتها و تفاوت آنها چیست؟ چرا دو چیز که هر دو با واحد وزن یا کیل یا متر خریدوفروش می شوند و برابرند یکی از دیگری گرانتر است؟.

اما قسمت اول: مالیّت و ارزش پیدا کردن یک چیز تابع این است که اولًا به