فقه و حقوق جلد20 صفحه 4

درس اول: مقدمه

اشاره

موضوع بحث ما در این بخش کلیاتی دربارۀ «علم اصول» است. فقه و اصول دو علم به هم وابسته می باشند. وابستگی آنها به یکدیگر- چنانکه بعداً روشن خواهد شد- نظیر وابستگی فلسفه و منطق است. علم اصول به منزله مقدمه ای برای «علم فقه» است و لهذا آن را «اصول فقه» یعنی «پایه ها» و «ریشه ها» ی فقه می نامند.

نخست لازم است تعریف مختصری از این دو علم به دست دهیم.

«فقه» در لغت به معنی فهم است اما فهم عمیق. اطلاعات ما درباره امور و جریانهای جهان دوگونه است. گاهی اطلاعات ما سطحی است و گاهی عمیق است.

از امور اقتصادی مثال می آوریم. ما دائماً مشاهده می کنیم که کالایی در سالهای پیش موجود نبود اکنون به بازار آمده است و برعکس یک سلسله کالاهای دیگر که موجود بود اکنون یافت نمی شود، قیمت فلان کالا مرتب بالا می رود و قیمت فلان کالای دیگر فرضاً ثابت است.

این اندازه اطلاعات برای عموم ممکن است حاصل شود و سطحی است. ولی بعضی افراد اطلاعاتشان درباره این مسائل عمیق است و از سطح ظواهر به اعماق جریانها نفوذ می کند و آنها کسانی هستند که به ریشه این جریانها پی برده اند، یعنی