فقه و حقوق جلد20 صفحه 480

عرضه داشت؟.

پاسخ این پرسش این است که هنر مارکس در این نبود که توانست نظرات علمی صحیح به وجود آورد، بلکه در این بود که توانست از بازوهای مردم نیروی متشکلی به وجود آورد. مارکس یک مرد انقلابی مبرّز بود نه یک مرد علمی مبرّز.

مارکس شعارهای خوبی ابتکار کرد نه نظرات علمی متقنی. شعار با احساسات سروکار دارد و نظرات علمی با منطق. مارکس با ابتکار شعارها و با نشان دادن مظالم سرمایه دارها، البته در اوضاع و احوالی که مردم جهان ناراضی بودند، توانست مشتهای گره کرده زیادی به وجود آورد، توانست با قدرت زور، سوسیالیسم را به وجود آورد و مالکیت فردی را تبدیل به مالکیت اجتماعی و اشتراکی کند. بعلاوه اینکه مدعای مارکس- یعنی سوسیالیسم یا گرایش به عدالت- مطلبی بود که زمینه قبول فراوانی در جهان داشت. پس مدعا از نظری منطقی، افکار ناراضی، شعارها قوی؛ ناچار قدرت عظیمی در دنیا از این نظر به وجود آمد.

سوسیالیسم و مالکیت فردی

در جزوه سرمایه داری و سوسیالیسم شاله صفحه 24 می گوید:

بر خلاف آنچه که اغلب تصور می رود، رهبران مکتب سوسیالیستی و مبلغین این مکتب اصولًا با مالکیت فردی مخالفت نمی کنند و قبول دارند که ثروت فردی اگر

در نتیجه کار شخصی پیدا شده باشد مشروع و عادلانه است. مارکس می گوید: الغای مالکیت بورژوازی الغای هر نوع مالکیتی نیست. هم او می گوید: جامعه بورژوازی مخالف مالکیت فردی می باشد که اساس آن بر کار شخصی استوار است. سوسیالیسم مخالف جامعه بورژوازی می باشد. لیکن چون مخالفت در مخالفت معادل موافقت است، سوسیالیسم موافق مالکیت فردی است که اساس آن بر کار شخصی استوار است.