فقه و حقوق جلد20 صفحه 85

به نام پیغمبر یا امام یا قرآن شرعاً تعهدآور نیست)، دیگر اینکه آن کار جایز باشد، پس سوگند برای انجام کاری که حرام یا مکروه است بلااثر است و تعهدآور نیست.

سوگند مشروع مثل اینکه سوگند یاد کند که فلان کتاب مفید را از اول تا آخر مطالعه کند و یا سوگند یاد می کند که روزی یک مرتبه دندان خود را مسواک کند. حِنْث یعنی تخلف سوگند مستلزم کفاره است.

11. کتاب النذر. نذر نوعی تعهد شرعی است- بدون سوگند- برای انجام کاری.

صیغه مخصوص دارد. مثلًا انسان نذر می کند که نافله های یومیه را بخواند و می گوید: للّٰه علیّ ان اصلّی النوافل کل یوم. در سوگند شرط بود که مورد سوگند مرجوح نباشد یعنی حرام یا مکروه نباشد. علی هذا سوگند بر امر مباح مانعی ندارد.

ولی در نذر شرط است که متعلَّق نذر راجح باشد یعنی کاری باشد که برای دین یا دنیا مفید باشد. پس نذر برای امری که رجحانی ندارد و فعل و ترکش علی السّویّه است باطل است.

فلسفه لزوم عمل به سوگند و وفای به نذر این است که این هر دو نوعی پیمان با خداست. همان طور که پیمان با بندگان خدا باید محترم شمرده شود (أَوْفُوا بِالْعُقُودِ) «1» پیمان با خدا نیز باید محترم شمرده شود.

معمولًا افرادی سوگند می خورند و یا نذر می کنند که به اراده خود اعتماد ندارند، از راه سوگند یا نذر برای خود اجبار به وجود می آورند تا تدریجاً عادت کنند و تنبلی از آنها دور شود. اما افراد قویّ

الاراده هرگز از این طرق برای خود اجبار به وجود نمی آورند. برای آنها تصمیمشان فوق العاده محترم است. همین که اراده کردند و تصمیم گرفتند، بدون هیچ اجبار خارجی به مرحله اجرا درمی آورند.