فقه و حقوق جلد20 صفحه 93

حکومت اسلامی، قاتل وسیله اولیاء میت اعدام می شود. ولی در خطای محض قاتل اعدام نمی شود بلکه باید به اولیاء مقتول دیه بپردازد.

12. کتاب الدیات. دیه نیز مانند قصاص در مورد جنایات است و مانند قصاص حقی است برای مُجنیّ علیه (و یا ورثه او) بر جانی، با این تفاوت که قصاص نوعی معامله به مثل است ولی دیه جریمه مالی است. احکام دیات نیز مانند احکام قصاص مفصل است.

فقها در ذیل کتاب القصاص و کتاب الدّیات به مناسبت، مسأله ضمانت طبیب و ضمانت مربّی (مؤدِّب) را طرح می کنند.

در مورد طبیب می گویند:

اگر طبیب حاذق نباشد و در معالجه اش اشتباه کند و منجر به قتل مریض شود ضامن است، و اگر حاذق باشد و بدون اجازه مریض یا اولیاء مریض معالجه کند و سبب مرگ مریض گردد بازهم ضامن است، اما اگر حاذق باشد و با اجازه مریض یا ولیّ مریض دست به کار شود باید قبلًا ذمّه خود را بری نماید، یعنی با مریض یا اولیاء مریض شرط کند که من حد اکثر کوشش خود را خواهم کرد اما اگر احیاناً منجر به مرگ مریض شد من متعهد نیستم. در این صورت فرضاً منجر به مرگ مریض و یا نقص عضوی شود ضامن نیست. اما اگر شرط نکرده و دست به کار شود، بعضی از فقها می گویند ضامن است.

مربّی و مؤدّب نیز اگر بدون هیچ ضرورتی کودک را بزند و منجر به قتل یا نقص عضو او بشود ضامن است. اگر واقعاً در شرایطی است که ضرورت ایجاب می کند که کودک را تنبیه کند و اتفاقاً منجر به مرگ یا نقص عضوی او می شود، باید قبلًا از اولیاء کودک اجازه بگیرد و الّا ضامن است.