فقه و حقوق جلد21 صفحه 111

گفت: هیچی، مریض مرد. گفتند: پس

تمام این حرفها و این تعریفها برای این است که آن مریض مرد؟! معلوم شد این شخص بیچاره آنچنان تحت تأثیر آن طبیب واقع شده است و آنچنان در نشئه فرو رفته که به نتیجۀ کارش فکر نمی کند؛ دائماً می گوید آنها آمدند و نسخه دادند و رفتند، ولی این آمد با قاطعیت تمام کار کرد و رفت.

دنیای امروز نمی پسندد دست دزد را ببرند، پس چه کرده است؟!.

غرض این جهت است که یکی از چیزهایی که یک مسلمان نباید تحت تأثیر آن قرار بگیرد، موضوع «پسند» است. علی علیه السلام فرمود: «لاسْتَوْحِشوا فی طَریقِ الْهُدیٰ لِقِلَّهِ اهْلِهِ» «1» اگر راه حق را پیدا کردید، از اینکه در اقلیت هستید هرگز وحشت نکنید، یعنی شخصیت داشته باشید. اکثر، همین بی شخصیتی، پدر افراد بشر را درآورده است. همین که ملتی خودشان را در اقلیت دیدند و دیدند اکثریت یک پسندی دارند، کاری را انجام می دهند. به خودش جرأت نمی دهد که ممکن است اکثریت اشتباه کرده باشد و اقلیت اشتباه نکرده باشد.

قصۀ دیگری یادم آمد: یادم هست در جلسه ای به مناسبتی این بحث شد که عالم بزرگی در یک محاسبه، به حساب ابجد پرداخته است. من آنجا انتقاد کردم که هرگز دنبال این حرفها نروید. اینکه می گویند إِنّٰا مِنَ الْمُجْرِمِینَ مُنْتَقِمُونَ به حساب ابجد أبو بکر و عثمان در می آید یا مثلًا اسم فلان شهر با اسم حسن به حروف ابجد یکی در می آید پس حسن باید در آن شهر باشد، اینها یک چیزهایی است که پایه ندارد.

یک نفر که آنجا نشسته بود و بسیار شریف بود، گفت: نه آقا. گفتم: آقا همین جور است. گفت: نه آقا، چون من

یک قضیه ای دارم: در فلان سال در فلان شهر بودیم. در آنجا بزرگانی از علما بودند؛ اسم برد. یک کسی آمد راجع به ظهور حضرت حجت حساب کرد، آیۀ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهٰا عِبٰادِیَ الصّٰالِحُونَ «2» با سال 1361 منطبق می شد. چون دیدم او در مجلسی بوده است که در آن بزرگانی بوده اند و ... «3»

مفهوم درست «مقتضیات زمان»

یک تفسیر دیگر نیز برای مقتضیات زمان می شود و آن اینکه تقاضای زمان به

______________________________
(1). نهج البلاغه، خطبۀ 199
(2) انبیاء/ 105
(3) [متن پیاده شده از نوار به همین صورت است.]