فقه و حقوق جلد21 صفحه 127

دربارۀ یک انسان مدعی ابدیت شخصی بشود، جای این حرف هست یا اگر کسی دربارۀ قرآن مکتوب روی کاغذ چنین حرفی بزند، درست است ولی صحبت نه دربارۀ شخص است و نه دربارۀ کاغذ و مرکّب. صحبت دربارۀ قانون است، دربارۀ یک سلسله حقایق است. اینکه مواد عالم کهنه می شوند چه ربطی به حقایق عالم دارد؟ مثلًا اینکه می گوییم: راستی موجب رضای خداست یا: برای انسان استقامت صفت خوبی است، قانونی برای زندگی بشر است و تغییرپذیر نیست.

ولی گفتیم یک مطلب دیگر هست و آن راجع به حاجتهای زندگی است که حاجتها تغییر می کند و چون حاجتها تغییر می کند، پس قوانین که بر مبنای احتیاجات است باید تغییر کند. اجمالًا دیشب عرض شد که حاجتهای اصلی بشر تغییر نمی کند و حاجتهای فرعی است که تغییر می کند. وعده دادم که امشب در اطراف این موضوع بحث کنم. ولی چون امشب شب ولادت حضرت مجتبی علیه السلام است، قسمتی از آن را عرض می کنم که هم مناسبت امشب رعایت شده باشد و هم از مطلب جدا نشده باشیم.

نعمتی که شیعیان از آن برخوردارند

از خصوصیات دین

مقدس اسلام این است که همیشه روی حاجتهای ثابت انسان مهر ثابت زده است اما حاجتهای متغیر انسان را تابع حاجتهای ثابت قرار داده است، و این به عقیدۀ شخص من اعجازی است که در ساختمان این دین به کار رفته است. با مثالهایی این مطلب را روشن می کنم. ولی قبل از آن یک مقدمۀ کوتاه عرض می کنم و آن اینکه ما شیعیان از نعمتهایی برخوردار هستیم که اهل تسنن نیستند.

آنها قرآن دارند ما هم داریم، سنت پیغمبر دارند ما هم داریم. اما آنها از قرآن و سنت پیغمبر تجاوز نمی کنند؛ یعنی منابع و سرچشمه ای که می خواهند دین را از آن بگیرند جز این دو نیست. پیغمبر صلی الله علیه و آله بعد از بعثت چند سال زندگی کرد؟ بیست و سه سال.

از این بیست و سه سال سیزده سال در مکه و ده سال در مدینه بودند. تمام مدتی که حضرت زنده بود و گفتار و رفتار و تقریر آن حضرت سند محسوب می شود، بیست و سه سال بیشتر نیست؛ یعنی از نظر زمان- که در این شبها مورد بحث ماست- زمانی که پیغمبر در آن زمان بود مجموعاً بیست و سه سال است. البته در این بیست و سه سال، زمان تغییراتی کرد. موقعی که در مکه بود اوضاع و شرایط طوری بود، و