فقه و حقوق جلد21 صفحه 134

اجتهاد و تفقّه در دین

اشاره

فَلَوْ لٰا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَهٍ مِنْهُمْ طٰائِفَهٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَ لِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذٰا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ «1».

یکی از مفکّرین عالم اسلامی در اعصار اخیر، اقبال لاهوری است. اقبال اهل هندوستان سابق و پاکستان جدید و در یک خاندان مسلمان پرورش یافته است. او تحصیلات جدید را طی کرده و در همان زمان از تحصیلات قدیم فی الجمله ای بهره مند بوده است ولی شور اسلامی را همیشه داشته، برعکس اکثر قریب به اتفاق محصلین ایرانی که یک حالت رنگ پذیری عجیبی نسبت به فرنگیها دارند. این مرد تحصیلات عالیه ای در رشتۀ فلسفه داشته و کتابها به زبان انگلیسی نوشته که همان کتابها برای مستشرقین جزء مدارک شمرده می شود. مرد بسیار با شور و از کسانی بوده است که شمّ اسلامی داشته و از آن حمایت کرده است که تنها اسلام است که می تواند دنیا را نجات بدهد، با اینکه خودش مرد متجددی بوده و از افکار امروز حد اکثر آگاهی را داشته است. اشعار زیادی هم گفته است. حالا به

این جهت کاری ندارم.