فقه و حقوق جلد21 صفحه 223

هدفشان خراب کردن دین است اصلاح می کنند. در اینکه احتیاج به اصلاح و مصلح هست، بحثی نیست ولی تفاوت در این جهت است که در زمان شرایع سابق، مردم این مقدار قابلیت و استعداد را نداشته اند که افرادی از میان آنها بتوانند جلو تحریفات را بگیرند و با تحریفات مبارزه کنند؛ باید پیغمبری با مأموریت الهی می آمد و این کار را انجام می داد. از مختصات دورۀ خاتمیت، قوّۀ اصلاح و وجود مصلحین است که می توانند اصلاح کنند، علاوه بر اینکه مطابق عقیدۀ ما شیعیان یک ذخیرۀ اصلاحی هم وجود دارد که حضرت حجه بن الحسن است و او هم احتیاجی نیست که به عنوان پیغمبر اصلاح کند بلکه به عنوان امام اصلاح می کند.

امام یعنی کسی که تعلیمات و

حقایق اسلامی را از طریق وراثت، خوب می داند؛ یعنی پیغمبر آنچه را می دانسته است به امیر المؤمنین گفته است، خالص اسلام در دست حضرت امیر بوده و بعد از او به دست ائمۀ ما رسیده است. احتیاجی به وحی جدید نیست، امام همان چیزی را که از طریق وحی به پیغمبر رسیده است بیان می کند.

خرافه ای در مسئلۀ احیای دین

اینجا مطلبی هست که باید عرض بکنم. یکی از مسائلی که در اطراف آن، خرافه به وجود آمده است خود مسئلۀ احیای دین است. من یک وقتی در انجمن ماهانۀ دینی یک سخنرانی کردم تحت عنوان «احیای فکر دینی». آنجا گفتم برای دین مانند هر حقیقت دیگر عوارضی پیدا می شود. در همین شبهای اول سخنرانی در اینجا عرض کردم دین مانند آبی است که در سرچشمه صاف است، بعد که در بستر قرار می گیرد آلودگی پیدا می کند و باید این آلودگیها را پاک کرد. ولی متأسفانه در همین زمینه، افکار کج و معوجی پیدا شده است. خوشبختانه از خصوصیات دین خاتم است که مقیاسی در دست ما هست که اینها را بفهمیم و تشخیص بدهیم.

راجع به مسئلۀ تجدید و احیای دین از همان قرن دوم و سوم هجری در میان مسلمین (البته اول در اهل تسنن و بعد در شیعیان) فکری پیدا شده است که چون در طول زمان برای دین بدعت پیدا می شود و دین شکل کهنگی و اندراس پیدا می کند احتیاج به یک اصلاح و تجدید دارد، مانند اتومبیل که سرویس می شود یا خانه که سالی یک مرتبه تکانده می شود و مثلًا رنگش را عوض می کنند. این خاصیت زمان