فقه و حقوق جلد21 صفحه 427

می گوید: إِنّٰا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنّٰا لَهُ لَحٰافِظُونَ «1» به دلالت التزامی اینجور می خواهد بگوید: این قرآن همیشه مورد نیاز بشر خواهد بود، بنابراین ما همیشه آن را محفوظ نگه خواهیم داشت. درست است، ما و شما وظیفه داریم، بسیار وظیفۀ سنگینی داریم ولی یک مطلب هست: اگر اسلام در ذات و طبیعت خودش این قدرت را نداشته باشد که نیازهای جهان بشری را رفع کند، اگر دوای درد بشر نباشد، ما و شما و هزاران حسینیه های ارشاد بخواهند به زور نگهش دارند، امکان ندارد (القسر لا یدوم). ولی اگر اسلام این قدرت و توانایی را داشته باشد باقی می ماند. تنها وظیفه ای که ما داریم این است که این احساس احتیاج را در بشر بیدار کنیم و این امرِ مورد نیاز را به این بشر محتاج عرضه بداریم. نقش حسینیه های ارشاد و امثال آن این است که این احساس احتیاج را در بشر بیدار کند، آگاهش کند، متوجهش نماید که تو به اسلام محتاجی، بعد اسلام را عاری از هر پیرایه ای به او عرضه بدارد.

دیگر همان کافی است، نمی خواهد ما و شما نگهدارش باشیم، او خودش جای خودش را باز می کند.

سخن پیامبر صلی الله علیه و آله

سخنی دارد رسول اکرم که حتی فقها آن را معتبر شناخته اند. شیخ انصاری می گوید اگر چه

مرسَل است ولی چون از قدیم الایام مورد استناد فقهاست «منجبرٌ بعمل الاصحاب». جزء احادیث معتبر فقه ماست: «الْاسْلامُ یَعْلوا وَ لا یُعْلیٰ عَلَیْهِ». پیغمبر اسلام فرمود: اسلام بالا می رود، چیزی بر اسلام برتری پیدا نمی کند. به این جملۀ رسول اکرم از زوایای مختلف نظر شده است. فقها روی حساب خودشان این جمله را به اصطلاح «انشاء» تلقی کرده اند، حکم تکلیفی و وضعی از آن استفاده می کنند، که من بحثش را نمی کنم [چون] از بحث خودم می مانم. متکلمین از زاویۀ کلام نگاه کرده اند، گفته اند معنی جمله این است که حجت اسلام بر تمام حجتها غالب است.

این حدیث یک زاویۀ [دید] دیگری هم دارد که من از آن زاویه می بینم و آن را ترجیح می دهم و آن این است: اسلام در میدان عمل، در میدان نیاز و احتیاج، در تنازع بقا (قانون تنازع بقا تنها میان انسانها و حیوانها نیست؛ میان مرامها، مسلکها،