فقه و حقوق جلد21 صفحه 451

هرچه که پدیدۀ نو و جدید و پدیدۀ قرن شد دیگر درست است؟! یا هرچه که بگوییم ذائقۀ زمان نمی پسندد، دنیای امروز نمی پسندد، [غلط است؟!] دنیای امروز می خواهد بپسندد می خواهد نپسندد. مگر این هم یک مقیاسی است در جهان که ما بگوییم دنیای امروز می پسندد یا نمی پسندد. دنیای امروز یعنی اکثریت مردم. اینها هیچ وقت ملاک نمی شود. ما در مقابل زمان دست بسته نیستیم. در ابتدای سخن مضمون این آیه را عرض کردم: إِنّٰا عَرَضْنَا الْأَمٰانَهَ عَلَی السَّمٰاوٰاتِ وَ الْأَرْضِ وَ الْجِبٰالِ فَأَبَیْنَ أَنْ یَحْمِلْنَهٰا وَ أَشْفَقْنَ مِنْهٰا وَ حَمَلَهَا الْإِنْسٰانُ «1». انسان که چنین مسئولیت بزرگی را دارد، دو مسئولیت دارد: یکی اینکه در مسیر زمان پیش برود و با پیشرفت زمان مخالفت نکند، مقاومت نکند، کهنه پرستی نکند، مثل بسیاری از افراد، در عین حال یک مسئولیتی به همین اندازه بزرگ دارد که با انحرافات زمان مبارزه کند. اینجا یک مسئولیت سومی به وجود می آید و آن تشخیص دادن پیشرفتهای زمان از انحرافات زمان است، که مثل آن طبقۀ اوّلی که عرض کردم، با پیشرفت زمان به نام انحراف زمان مبارزه نکنیم، و همچنین دنبال انحرافات زمان به نام پیشرفت زمان نرویم.

وظیفۀ ما

ما در اینجا «2» که خود را پاسدار معارف اسلامی می دانیم باید یکی از وظایف خودمان را این بدانیم که از روی مبانی دقیق علمی، فلسفی، اجتماعی و مطالعات زیاد تاریخی، این راه را در میان این دو دستۀ مفرط و مفرّط، در جامعه مشخص کنیم؛ [همچنان که با آن طبقه مبارزه می کنیم که

انحرافات زمان را به نام پیشرفت زمان می پذیرند،] با آن طبقه مبارزه کنیم که با هر جدیدی و با هر امر نوی مخالفت می کنند. یک عده افراد بودند که گویا همۀ پیمانهایشان با کهنه بسته شده بود. مثلًا برای نوشتن باید یک قلمدان مرکّب باشد و لیقه به آن شکل باشد که چقدر وقت بگیرد برای اینکه این مرکّب درست بشود و قلم دم به دم در دوات برود، چقدر وقت از این جهت می گیرد، باز قلم یک جایش مثلًا پر مَد بنویسد یک جایش کم مد؛ به جای یک خودنویسِ به این سادگی که انسان یک دفعه که به این سرعت پر می کند،

______________________________
(1) احزاب/ 72
(2) [دانشکدۀ الهیات دانشگاه مشهد]