فقه و حقوق جلد21 صفحه 455

تحریم کرده پس خریدوفروشش جایز نیست و از نوع معاملات باطل است. مثلًا خون. استفاده ای که از خون در آن وقت می کردند این بود که خون را می خوردند.

اسلام خوردن خون را تحریم کرده است. حالا اگر زمان تغییر کرد و برای خون استفاده ای کشف شد و خون مورد استفاده ای غیر از آن استفاده ای که قبلًا

می کردند و اسلام آن را تحریم کرده بود قرار گرفت، استفاده ای که خود اسلام هم آن را جایز می داند، مثل همین که از خون انسانی در بدن انسان دیگر یا برای مجروحین استفاده می کنند، [در این صورت حکم تغییر می کند.] اسلام گفت خون خوردن حرام است، نگفت خون تزریق کردن به بدن دیگری حرام است. در گذشته اگر معامله روی آن انجام می شد مصداق اکل مال به باطل بود. امروز تغییر کرد، دیگر مصداق اکل مال به باطل نیست.

بنابراین آن قانونی که در خود قرآن هم به آن تصریح شده (لٰا تَأْکُلُوا أَمْوٰالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبٰاطِلِ) «1»* ثابت و تغییرناپذیر و نسخ ناپذیر است. ولی یک چیزی یک روز اگر روی آن معامله بشود مصداق اکل مال به باطل است، روز دیگر نیست. چون آن اکل مال به باطل این را کنترل می کند بنابراین تغییر موضوع پیدا می شود. تغییر موضوع که پیدا شد حکمش هم تغییر می کند. ولی این نسخ نیست. قانون اسلام نسخ نشده، موضوع عوض شده و تبدل پیدا کرده است.

داستان آقا شیخ علی زاهد

یک شوخی هم برایتان عرض بکنم: یکی از زُهّاد بسیار معروف عصر ما که واقعاً مرد متقی و پرهیزکاری بوده و فقیه عالمی هم بوده مرحوم آقا شیخ علی زاهد قمی است که در نجف بوده است. ایشان یک تعصب و تصلّبی داشت [در عدم استفاده از کالاهای خارجی.] یک گاندی بود ولی گاندی برای خودش نه برای همۀ مردم و لهذا خاصیت کار گاندی را نداشت. امتعۀ خارجی را خودش برای خودش تحریم کرده بود البته روی یک نظر صحیحی، می گفت تا امتعۀ مسلمانی هست ما امتعۀ خارجی استفاده نمی کنیم. تا پارچۀ وطنی

و داخلی بود پارچۀ خارجی نمی خرید.

اگر چای هم می خواست بخورد چای خارجی نمی خورد چای داخلی می خورد. از