تقیه وحفظ نیروها صفحه 164

تنبیهات

اشاره

در اینجا تنبیهاتی را درباره مسائل مهمی که مربوط به تقیه بوده یا به آن ملحق می شود، بیان می کنیم.

تنبیه اوّل: آیا در تقیه عدم مندوحه معتبر است؟

در اینکه آیا در تقیه عدم مندوحه(1) و راه فرار معتبر است یا نه؟

- و در آثار آن، که از جمله آنها صحت اعمال انجام شده بر اساس تقیه است - اقوال مختلفی وجود دارد :

1.عدم مندوحه مطلقاًمعتبرنیست،آن گونه که ازشهیدین ومحقق ثانی، در «البیان»(2) و «روض»(3) و «جامع المقاصد»(4) حکایت شده.

1- . مندوحه: به معنای قدرت و توانایی مکلف در ادای تکلیف در ضمن فرد مجاز است؛یعنی مکلف ناگزیر نیست مأمورٌ به را در ضمن فرد ممنوع بجا آورد. به عبارت ساده ترمندوحه یعنی راه چاره، و عدم مندوحه یعنی ناچاری!
2- . البیان، ص :48 «و لو عدل الی المسح فی موضع التقیه، فالأقرب البطلان؛ و لا یبطلالوضوء بزوالها علی الأصح، و لا یشترط فیها عدم المندوحه».
3- . روض الجنان فی شرح إرشاد الأذهان، ج1، ص :112 «و لا یشترط فی جواز ذلکونحوه للتقیّه عدم المندوحه».
4- . جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج1، ص :222 «و لا یشترط فی الصحه عدمالمندوحه لإطلاق النص».