کتابخانه بالقرآن

تقیه وحفظ نیروها صفحه 181

صفحه 181

ظاهراً وجه چنین تفصیلی از باب مسئله اجتماع امر و نهی(1)

است. در صورت اول، سجده بر تربت حسینی، و نفس وقوف، وروزه حرام، مورد نهی شارع است و با قصد قربتی که در صحت عبادت شرط است، نمی سازد؛ به خلاف صورت دوم که عمل حرام خارج از عبادت است، مانند نگاه به زن اجنبی در حال نماز.

این مسئله مبتنی بر این است که بدانیم آیا امر به تقیه - مانند امر به بدل اضطراری - دلالت دارد بر اینکه آنچه از روی تقیه انجام شده، جزء یا شرط یا بدل از مأمور به واقعی است یا این گونه نیست و دلالت بر امری دارد که به خودی خود واجب است؟

در صورت اول، عمل مخالف تقیه به طور مطلق فاسد خواهد بود؛ زیرا در آن حال مأمورٌبه را به جا نیاورده است و رجوع به عملی کرده که مأمورٌبه نبوده است. و در صورت دوم، عمل مخالف تقیه فاسد نخواهد بود، مگر زمانی که داخل در مسئله اجتماع

1- . مسئله اجتماع امر و نهی، مسئله ای است که در اصول فقه از آن بحث می شود. اجتماعامر و نهی، اصطلاحی است که بر موردی اطلاق می شود که دو عنوان «امر» و «نهی» بر یکفعل تعلق گرفته باشد، مانند فعل «نماز در مکان غصبی»؛ که در آن امر به نماز و نهی ازغصب هر دو بر این فعل تعلق گرفته است. سخن بر سر اینست که چنین کاری جایز است یانه؟ که اگر جایز باشد، مکلف با انجام این عمل هم مطیع است هم عاصی. و اگر جایز نباشد،یکی از دو طرف را باید ترجیح داد و گفت یا مطیع است و غصب او اشکالی ندارد، و یا عاصیاست و نماز او باطل است.