- قاعده لاحرج 1
- انواع حرج 2
- اشاره 6
- کتاب 7
- معنای حرج 40
- منظور از «عسر»، «حرج» و «إصر» 40
- مقام دوم: مفاد قاعده 40
- معنای حرج در قرآن 42
- معنای إصر 46
- معنای عسر 46
- وجه مقدم کردن قاعده لاحرج بر سایر عمومات 56
- تنبیه اوّل: 62
- اشاره 62
- اشاره 62
- مقام سوّم: تنبیهات 62
- دفع این اشکال 65
- اشکال بر سخن محقق نراقی 75
- مختار ما در حل اشکال 78
- تنبیه دوّم: منظور از حرج، حرج شخصی است یا نوعی؟ 83
- تنبیه سوّم: حکم تعارض دلیل نفی حرج با نفی ضرر 86
- تنبیه چهارم: آیا قاعده لاحرج عدمیات را دربر می گیرد؟ 92
- تنبیه پنجم: نفی حرج رخصت است یا عزیمت 94
- تنبیه ششم: مخفی نیست که عسر و حرج 105
تکلیف بما لایطاق دارد ولی با ملاحظه مجموع روایت خصوصاً سخن حضرت که فرمودند: «احدی را در تنگی نخواهی دید»، واستشهاد به آیه آخر، گواه بر این است که منظور، نفی تکالیف حرجی نیز می باشد.
حدیث چهاردهم :
روایت مشهور و معروف از پیامبر صلی الله علیه و آله که فرمودند :
من بر دین حنیف راحت و آسان مبعوث شده ام.(1)
این بود روایاتی که ما به آن دست یافتیم و بر این قاعده دلالت دارد، هرچند در دلالت برخی، و سند برخی دیگر تأمل و اشکال است، ولی در مجموع برای اثبات مدعا کافی به نظر می رسد.
و ما اگرچه در دستیابی به این روایات تلاش خود را کرده ایم ودر مظان روایات تتبع نموده ایم، ولی ممکن است کسانی روایات دیگری غیر از این ها نیز بیابند که موجب تأکید و تأیید این ها شود.
و در روایات باب اول از جلد اول «وسائل الشیعه» (مقدمه عبادات) روایاتی هست که به مطلوب ما اشاره دارد. بعضی روایات هم هست که در نظر ابتدایی دلالت بر مطلوب دارد، ولی با تأمل
بیشتر معلوم می شود که ناظر بر نفی تکلیف بما لایطاق است که از
1- مسند احمد بن حنبل، ج 5، ص 266.الکافی، ج 5، ص 494، باب کراهیّه الرهبانیّه ...، ح 1، با این عبارت: «بعثنی بالحنیفیّه ...».وسائل الشیعه (بیروت)، ج 20، ص 106، ح 1، باب 48، از أبواب مقدّمات النکاح.