قاعده لاحرج صفحه 40

موضوع بحث ما خارج است و باید مراقب آن بود.

مقام دوم: مفاد قاعده

منظور از «عسر»، «حرج» و «إصر»

معنای حرج

آنچه از بررسی کلمات اهل لغت، و موارد استعمال این کلمه واز بسیاری از روایات گذشته که آن را تفسیر کرده بودند، ظاهر می شود، این است که حرج در اصل به معنی «تنگی»(1) است.

«القاموس»(2) می گوید: حرج به معنی مکان تنگ، محل پردرخت،

و به معنی گناه، می آید.

«الصحاح»(3) می گوید: مکان حرج، یعنی مکان تنگ؛ و به گناه نیزتفسیر شده است.

«النهایه»(4) می گوید: حرج در اصل به معنی تنگی است؛ برای گناه

1- الضیق.
2- تاج العروس من جواهر القاموس؛ ج3، ص :321 «الحَرَجُ، مُحَرَّکَهً: المَکانُ الضَّیِّقُ وقالالزَّجّاج: الحَرَجُ: أَضْیَقُ الضِّیقِ ومثله فی التّهذیب. والحَرَج: المَوْضِعُ الکثیرُ الشَّجَرِ الذیلا تَصِلُ إِلیه الرّاعیهُ».
3- الصحاح - تاج اللغه و صحاح العربیه؛ ج1، ص :305 «مَکَانٌ حَرَجٌ وحَرِجٌ، أی ضیِّقٌ کثیرالشجَر لا تصل إلیه الراعیه... والحَرَجُ: الإثمُ...».
4- النهایه فی غریب الحدیث و الأثر؛ ج1، ص :361 «الحَرَجُ فی الأصل: الضّیق؛ ویقع علیالأثم و الحرام.و قیل: الحرج أضیق الضّیق.