- قاعده لاحرج 1
- انواع حرج 2
- اشاره 6
- کتاب 7
- مقام دوم: مفاد قاعده 40
- معنای حرج 40
- منظور از «عسر»، «حرج» و «إصر» 40
- معنای حرج در قرآن 42
- معنای إصر 46
- معنای عسر 46
- وجه مقدم کردن قاعده لاحرج بر سایر عمومات 56
- اشاره 62
- اشاره 62
- تنبیه اوّل: 62
- مقام سوّم: تنبیهات 62
- دفع این اشکال 65
- اشکال بر سخن محقق نراقی 75
- مختار ما در حل اشکال 78
- تنبیه دوّم: منظور از حرج، حرج شخصی است یا نوعی؟ 83
- تنبیه سوّم: حکم تعارض دلیل نفی حرج با نفی ضرر 86
- تنبیه چهارم: آیا قاعده لاحرج عدمیات را دربر می گیرد؟ 92
- تنبیه پنجم: نفی حرج رخصت است یا عزیمت 94
- تنبیه ششم: مخفی نیست که عسر و حرج 105
معنای عسر
در «نهایه»(1) آمده است که «عسر» ضد «یسر» است و به معنی
تنگی، شدت، و دشواری می باشد.
و در «قاموس»(2) آمده است که عسر با ضمه (عُسر)، و با دو ضمه
(عُسُر)، و با تحریک (عَسَر)، ضد یُسر است. و وقتی می گویند : «تعسر عَلَیَّ الأمر» یعنی کار بر من شدت گرفت و سنگین شد. وروز عسر و عسیر و اعسر، یعنی روز شدید یا شوم.
و غیر این دو منبع نیز معانی ای نزدیک به همین مضامین ذکر کرده اند.
معنای إصر
در «قاموس»(3) آمده است که إصر، به معنی عهد، گناه، و سنگینی
1- النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، ج3، ص :235 «والعُسْر: ضدّ الیُسر، وهو الضّیق والشّدهو الصّعوبه».
2- القاموس المحیط، ج 1، ص :564 «العُسْرُ، بالضم وبضمتینِ وبالتحریک: ضِدُّ الیُسْرِکالمَعْسُورِ ... ویومٌ عَسِرٌ وعَسِیرٌ وأعْسَرُ : شَدیدٌ أو شُومٌ ... وتَعَسَّرَ علیَّ الأمرُ وتَعاسَرَ واسْتَعْسَرَ :اشْتَدَّ والْتَوَی».
3- القاموس المحیط، ج 1، ص :438 «الأَصْرُ : الکَسْرُ و العَطْفُ و الحَبْسُ، و أن تَجْعَلَ للبیتِإصاراً؛ وفِعْلُ الکُلِّ: کضَرَبَ. و بالکسر: العَهْدُ والذِّنْبُ والثِّقَلُ».