حیله های شرعی: ناسازگار با فلسفه فقه صفحه 368

حیله می کنند؛ گفتند: حلال نیست رهن [مقصود مال گروی است] به کار گرفته شود. سپس می گویند: برای این حیله ای می توان به میان آورد تا مال گروی به کار گرفته شود. اما چگونه آنچه خدا و رسول او حرام کرده اند به کمک حیله ای حلال می شود؟ با آن که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «لعن الله الیهود حرمت علیهم الشحوم فاذابوها فباعوها و اکلوا اثمانها(1)». یهودیان پیه

را ذوب کردند تا نام «پیه» را از آن بردارند، در حالی که رسول خداوند محلِّل و محلَّل له را لعنت کرده است. همو [احمد بن حنبل] به روایت پسرش صالح می گوید: از آنچه معتقدان به حیله درباره سوگند و نذر و عهد می گویند و آنها را به کمک حیله باطل می کنند در شگفتم، با آن که خداوند فرموده است: «وَلا تَنْقُضُوا الاَْیْمانَ بَعْدَ تْوکیدِها»(2) و «یُوفُونَ بِالنَّذْرِ(3)». احمد، بنابر روایت میمونی (که از او پرسیده بود، آنان [معتقدان به حیله ]درباره مردی که بر طلاق همسرش که بر نردبانی است سوگند یاد کرده و گفته است: اگر یک پله پایین یا بالا بروی

طلاق یافته هستی، می گویند: زن را باید از نردبان برداشت و پایین آورد) می گوید: این عین شکستن سوگند است. این حیله نیست. این همان سوگند شکنی است. میمونی گفت آنها می گویند: اگر مرد سوگند یاد کند که بر فرشی پای ننهد دو فرش می گسترد و برروی دو فرش

پای می گذارد، و اگر سوگند یاد کند که به خانه ای وارد نشود او را به داخل خانه حمل می کنند.

میمونی می افزاید: چون این سخن را گفتم دیدم که احمد به من روی کرده، اظهار شگفتی می کند.(4)

بیزاری ابوحنیفه از کتاب حیل

این دروغی آشکار و تهمتی روشن و تعصبی کورکورانه است که کتاب حیل، یعنی همان کتابی که پیشوایان فقهی با آن بسختی برخورد کرده اند، به فقیه امت ابوحنیفه نسبت داده شود، چونان که خطیب بغدادی در تاریخ بغداد (ج13، ص 403 و 404) زمانی که به شرح حال

ابوحنیفه می پردازد این کتاب را به وی نسبت می دهد و می گوید:

1- محمد بن عبدالله حنائی به ما خبر داد، محمد بن عبدالله شافعی به ما خبر داد، محمد
1- خداوند یهودیان را لعنت کند. پیه بر آنان حرام شد اما آن را ذوب کردند و فروختند و پولش را خوردند.
2- نحل/ 91 : پیمانهایتان را پس از آن که استوار ساخته اید مگسلید.
3- انسان/ 7 : به نذر وفا می کنند.
4- ر.ک .: اقامه الدلیل، ص 62 - 68.