- دیباچه 1
- پیشگفتار 3
- اشاره 5
- حجیت عقل 5
- اشاره 6
- اختلاف در دلیلیت عقل 8
- 1. موارد ملازمات 9
- موارد حجیت عقل 9
- اشاره 9
- 2. موارد تنقیح مناط 10
- 3. موارد حسن و قبح 11
- اشاره 12
- حدود عقل در مجال عقاید 12
- ج) قبح عقاب بلابیان 13
- الف) وجوب شناخت خداوند سبحان 13
- ب) قبح تکلیف مالایطاق 13
- حسن و قبح عقلی از دیدگاه قرآن کریم 14
- د) قبح عذاب طفل در آخرت 14
- ثمرات حسن و قبح عقلی 15
- عقل نظری و عقل عملی 17
- تبیین قاعده حسن و قبح عقلی 18
- اشاره 18
- الف) عناوین اولیه 19
- ب) عناوین ثانویه 19
- ادله قائلین به حسن و قبح عقلی 19
- تقریر دلیل 19
- ادله منکرین حسن و قبح عقلی 20
- دلیل اول 20
- پاسخ 20
- اشاره 20
- اشاره 20
- دلیل دوم 20
- دلیل سوم 20
- اشاره 20
- اشاره 20
- پاسخ 20
- پاسخ 21
- پاسخ 22
- اشاره 22
- دلیل پنجم 22
- دلیل چهارم 22
- اشاره 22
- دلیل ششم 23
- اشاره 23
- اشاره 23
- پاسخ 23
- اشاره 24
- دلیل هفتم 24
- پاسخ 24
- پاسخ 24
- میزان استفاده از عقل نزد سلفیها 25
- اشاره 25
- 1. عدم استقلال عقل در فهم حقایق 26
- اشاره 26
- اشاره 26
- 2. تقدیم روایت صحیح بر عقل 27
- نقد 27
- 3. وهابیان و تقدیم نقل صحابه بر عقل 28
- اشاره 28
- پاسخ 28
- چرخشی در مواضع ابن تیمیه درباره عقل 29
- ادله وهابیان در تقدیم نقل بر عقل 31
- اشاره 31
- اشاره 32
- پاسخ 32
- اشاره 32
- دلیل اوّل 32
- پاسخ 34
- دلیل چهارم 34
- اشاره 34
- دلیل سوم 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- دلیل دوم 34
- پاسخ 34
- پاسخ 35
- پاسخ 35
- دلیل پنجم 35
- اشاره 35
- دلیل ششم 35
- اشاره 35
- پاسخ 37
- اشاره 38
- دلیل هفتم 38
- دلیل هشتم 39
- پاسخ 39
- اشاره 39
- پاسخ 40
- تفکیک بین اصول و فروع 40
- محدودیتهای ادراکی عقل 42
- اتفاق بر عدم کفایت عقل 42
- ابوحنیفه، مخاطب اعتراضات سلفیها 43
- مسیحیت و بیاعتنایی به عقل در باب عقاید 44
- وهابیان و انحصار استدلال به ادله قرآنی و روایی 46
- اشاره 46
- اشاره 47
- قرآن و دعوت به تعقل 54
- اسلوبهای قرآن در دعوت به تعقل 55
- اشاره 55
- 2. تعجب از عدم تعقل 55
- 3. مدح اهل تعقل 55
- 1. دعوت به تعقل در آیات الهی 55
- 4. مذمّت به جهت عدم تعقل 55
- اشاره 56
- 2. تعقل در مخلوقات اطراف انسان 57
- 1. تعقل در آسمانها و زمین 57
- 3. تعقل در نفس خود 57
- 1. آشنایی با قدرت خدا در آفاق و انفس 58
- اشاره 58
- اهداف قرآن از دعوت به تعقل 58
- 2. آشنایی با اسرار حکمت الهی 58
- 3. آشنایی با حکمت تشریع 59
- 4. آشنایی با فلسفه تاریخ و عبرت از آن 60
- روایات در مدح عقل 61
- اشاره 61
- 1. احادیث اهل بیت: 61
- 2. احادیث اهل سنت 66
- وهابیان و خلط بین خبر و سنت 68
- لزوم دور در تخطئه مطلق عقل 69
- استفاده قرآن از استعارات و کنایات 69
- وهابیان و اعتماد به خبر واحد در عقاید 71
- اشاره 71
- اشاره 72
- بررسی ادله وهابیان 72
- اشاره 72
- دلیل اول 72
- پاسخ 73
- دلیل دوم 73
- پاسخ 73
- اشاره 73
- دلیل سوم 74
- اشاره 74
- پاسخ 75
- دلیل چهارم 75
- اشاره 75
- پاسخ 76
- دلیل پنجم 77
- اشاره 77
- پاسخ 78
- عدم جواز اعتماد به روایات ضعیف در عقاید 82
- کتابنامه 83
آن به نحو وجوب یا استحباب و اباحه است و قبح آن به منع شارع از آن به نحو تحریم یا کراهت میباشد ...
آنان میگویند:
نماز و روزه و امثال این دو از آن جهت که مورد امر الهی است حسن است، و در مقابل، زنا و سرقت و قتل عدوانی و به ناحق و خوردن اموال مردم به باطل از آن جهت که شارع نهی کرده قبیح است، وگر نه هیچ فعلی نه حسن است و نه قبیح. (1)
حدود عقل در مجال عقاید
اشاره
قرآن کریم برای عقل ارزش ویژهای قائل شده و تفکّر صحیح را از صفات صاحبان خرد برشمرده است. و این به معنای بینیازی از کتاب و سنّت به توسط عقل نیست، بلکه مقصود آن است که عقل یکی از ابزار معرفت است که دارای صلاحیت ادراک میباشد، و لذا در اموری که خارج از شئون اوست حقّ دخالت ندارد که عبارت است از:
1. تفکّر در ذات خداوند متعال و کنه او که هیچ عقلی در آن راه ندارد، و لذا خداوند میفرماید: (وَ لا یحِیطُونَ بِهِ عِلْماً)؛ «ولی آنها به (علم) او احاطه ندارند». (طه: 110)
2. فرو رفتن در ذات و حقیقت علم و اراده و حیات خداوند؛ زیرا این صفات گرچه در ظاهر، مفهوماند ولی حقیقت آنها از آن جهت که عین ذات اوست همانند خودِ ذات باری تعالی، غیر مفهوم میباشد. ولی
1- مباحث الحکم عند الاصولیین، ج 1، ص 168.