- دیباچه 1
- پیشگفتار 3
- اشاره 5
- حجیت عقل 5
- اشاره 6
- اختلاف در دلیلیت عقل 8
- اشاره 9
- 1. موارد ملازمات 9
- موارد حجیت عقل 9
- 2. موارد تنقیح مناط 10
- 3. موارد حسن و قبح 11
- حدود عقل در مجال عقاید 12
- اشاره 12
- ج) قبح عقاب بلابیان 13
- ب) قبح تکلیف مالایطاق 13
- الف) وجوب شناخت خداوند سبحان 13
- حسن و قبح عقلی از دیدگاه قرآن کریم 14
- د) قبح عذاب طفل در آخرت 14
- ثمرات حسن و قبح عقلی 15
- عقل نظری و عقل عملی 17
- اشاره 18
- تبیین قاعده حسن و قبح عقلی 18
- ادله قائلین به حسن و قبح عقلی 19
- ب) عناوین ثانویه 19
- الف) عناوین اولیه 19
- تقریر دلیل 19
- پاسخ 20
- پاسخ 20
- ادله منکرین حسن و قبح عقلی 20
- اشاره 20
- اشاره 20
- اشاره 20
- دلیل سوم 20
- اشاره 20
- دلیل دوم 20
- دلیل اول 20
- پاسخ 21
- اشاره 22
- دلیل پنجم 22
- اشاره 22
- دلیل چهارم 22
- پاسخ 22
- اشاره 23
- پاسخ 23
- دلیل ششم 23
- اشاره 23
- دلیل هفتم 24
- پاسخ 24
- پاسخ 24
- اشاره 24
- اشاره 25
- میزان استفاده از عقل نزد سلفیها 25
- اشاره 26
- 1. عدم استقلال عقل در فهم حقایق 26
- اشاره 26
- نقد 27
- 2. تقدیم روایت صحیح بر عقل 27
- پاسخ 28
- اشاره 28
- 3. وهابیان و تقدیم نقل صحابه بر عقل 28
- چرخشی در مواضع ابن تیمیه درباره عقل 29
- ادله وهابیان در تقدیم نقل بر عقل 31
- اشاره 31
- اشاره 32
- دلیل اوّل 32
- پاسخ 32
- اشاره 32
- دلیل دوم 34
- پاسخ 34
- اشاره 34
- دلیل سوم 34
- پاسخ 34
- اشاره 34
- دلیل چهارم 34
- اشاره 34
- پاسخ 35
- اشاره 35
- دلیل ششم 35
- اشاره 35
- دلیل پنجم 35
- پاسخ 35
- پاسخ 37
- دلیل هفتم 38
- اشاره 38
- پاسخ 39
- اشاره 39
- دلیل هشتم 39
- تفکیک بین اصول و فروع 40
- پاسخ 40
- اتفاق بر عدم کفایت عقل 42
- محدودیتهای ادراکی عقل 42
- ابوحنیفه، مخاطب اعتراضات سلفیها 43
- مسیحیت و بیاعتنایی به عقل در باب عقاید 44
- اشاره 46
- وهابیان و انحصار استدلال به ادله قرآنی و روایی 46
- اشاره 47
- قرآن و دعوت به تعقل 54
- 3. مدح اهل تعقل 55
- 2. تعجب از عدم تعقل 55
- 1. دعوت به تعقل در آیات الهی 55
- اسلوبهای قرآن در دعوت به تعقل 55
- 4. مذمّت به جهت عدم تعقل 55
- اشاره 55
- اشاره 56
- 1. تعقل در آسمانها و زمین 57
- 2. تعقل در مخلوقات اطراف انسان 57
- 3. تعقل در نفس خود 57
- اشاره 58
- اهداف قرآن از دعوت به تعقل 58
- 1. آشنایی با قدرت خدا در آفاق و انفس 58
- 2. آشنایی با اسرار حکمت الهی 58
- 3. آشنایی با حکمت تشریع 59
- 4. آشنایی با فلسفه تاریخ و عبرت از آن 60
- روایات در مدح عقل 61
- اشاره 61
- 1. احادیث اهل بیت: 61
- 2. احادیث اهل سنت 66
- وهابیان و خلط بین خبر و سنت 68
- استفاده قرآن از استعارات و کنایات 69
- لزوم دور در تخطئه مطلق عقل 69
- وهابیان و اعتماد به خبر واحد در عقاید 71
- اشاره 71
- اشاره 72
- دلیل اول 72
- اشاره 72
- بررسی ادله وهابیان 72
- دلیل دوم 73
- پاسخ 73
- پاسخ 73
- اشاره 73
- دلیل سوم 74
- اشاره 74
- پاسخ 75
- دلیل چهارم 75
- اشاره 75
- پاسخ 76
- دلیل پنجم 77
- اشاره 77
- پاسخ 78
- عدم جواز اعتماد به روایات ضعیف در عقاید 82
- کتابنامه 83
ولی وهابیان، این حکم را از جهت عقلی بدون استناد به شرع قبول ندارند.
د) قبح عذاب طفل در آخرت
یکی دیگر از احکام عقل، قبح عذاب طفل در آخرت است؛ زیرا این عمل ظلم است و خداوند سبحان آن را انجام نمیدهد، ولی وهابیان آن را بر خدا جایز دانسته بلکه در صورت عمل، عین عدل میدانند.
حسن و قبح عقلی از دیدگاه قرآن کریم
از قرآن کریم استفاده میشود که عقل قابلیت دارد تا حسن یا قبح برخی از افعال را بفهمد گرچه شارع مقدّس درباره آن دستوری نداشته باشد؛ مثل آنکه عقل حُسن احسان و جزا دادن احسان به احسان و حسن عدل و وفای به عهد و ... را درک میکند، همچنان که بذاته قبح ظلم و پاداش نیکی به ظلم و نقض پیمان را نیز درک مینماید. و این مطلبی است که از ظاهر بلکه صریح برخی از آیات استفاده میشود؛
1. خداوند متعال میفرماید:
(وَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً قالُوا وَجَدْنا عَلَیها آباءَنا وَ اللهُ أَمَرَنا بِها قُلْ إِنَّ اللهَ لا یأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ أَ تَقُولُونَ عَلَی اللهِ ما لا تَعْلَمُونَ) (اعراف: 28)
و هنگامی که کار زشتی انجام میدهند میگویند: پدران خود را بر این عمل یافتیم؛ و خداوند ما را به آن دستور داده است! بگو: خداوند (هرگز) به کار زشت فرمان نمیدهد! آیا چیزی به خدا نسبت میدهید که نمیدانید؟!