- دیباچه 1
- پیشگفتار 3
- حجیت عقل 5
- اشاره 5
- اشاره 6
- اختلاف در دلیلیت عقل 8
- موارد حجیت عقل 9
- اشاره 9
- 1. موارد ملازمات 9
- 2. موارد تنقیح مناط 10
- 3. موارد حسن و قبح 11
- اشاره 12
- حدود عقل در مجال عقاید 12
- الف) وجوب شناخت خداوند سبحان 13
- ج) قبح عقاب بلابیان 13
- ب) قبح تکلیف مالایطاق 13
- حسن و قبح عقلی از دیدگاه قرآن کریم 14
- د) قبح عذاب طفل در آخرت 14
- ثمرات حسن و قبح عقلی 15
- عقل نظری و عقل عملی 17
- تبیین قاعده حسن و قبح عقلی 18
- اشاره 18
- ب) عناوین ثانویه 19
- تقریر دلیل 19
- ادله قائلین به حسن و قبح عقلی 19
- الف) عناوین اولیه 19
- پاسخ 20
- ادله منکرین حسن و قبح عقلی 20
- اشاره 20
- دلیل سوم 20
- اشاره 20
- دلیل دوم 20
- اشاره 20
- دلیل اول 20
- پاسخ 20
- اشاره 20
- پاسخ 21
- پاسخ 22
- دلیل چهارم 22
- اشاره 22
- دلیل پنجم 22
- اشاره 22
- اشاره 23
- اشاره 23
- دلیل ششم 23
- پاسخ 23
- پاسخ 24
- دلیل هفتم 24
- پاسخ 24
- اشاره 24
- میزان استفاده از عقل نزد سلفیها 25
- اشاره 25
- اشاره 26
- 1. عدم استقلال عقل در فهم حقایق 26
- اشاره 26
- 2. تقدیم روایت صحیح بر عقل 27
- نقد 27
- پاسخ 28
- اشاره 28
- 3. وهابیان و تقدیم نقل صحابه بر عقل 28
- چرخشی در مواضع ابن تیمیه درباره عقل 29
- ادله وهابیان در تقدیم نقل بر عقل 31
- اشاره 31
- دلیل اوّل 32
- اشاره 32
- پاسخ 32
- اشاره 32
- اشاره 34
- دلیل سوم 34
- اشاره 34
- پاسخ 34
- دلیل چهارم 34
- پاسخ 34
- اشاره 34
- دلیل دوم 34
- اشاره 35
- پاسخ 35
- دلیل پنجم 35
- دلیل ششم 35
- اشاره 35
- پاسخ 35
- پاسخ 37
- دلیل هفتم 38
- اشاره 38
- اشاره 39
- پاسخ 39
- دلیل هشتم 39
- پاسخ 40
- تفکیک بین اصول و فروع 40
- محدودیتهای ادراکی عقل 42
- اتفاق بر عدم کفایت عقل 42
- ابوحنیفه، مخاطب اعتراضات سلفیها 43
- مسیحیت و بیاعتنایی به عقل در باب عقاید 44
- وهابیان و انحصار استدلال به ادله قرآنی و روایی 46
- اشاره 46
- اشاره 47
- قرآن و دعوت به تعقل 54
- اشاره 55
- اسلوبهای قرآن در دعوت به تعقل 55
- 2. تعجب از عدم تعقل 55
- 1. دعوت به تعقل در آیات الهی 55
- 4. مذمّت به جهت عدم تعقل 55
- 3. مدح اهل تعقل 55
- اشاره 56
- 2. تعقل در مخلوقات اطراف انسان 57
- 1. تعقل در آسمانها و زمین 57
- 3. تعقل در نفس خود 57
- اشاره 58
- اهداف قرآن از دعوت به تعقل 58
- 2. آشنایی با اسرار حکمت الهی 58
- 1. آشنایی با قدرت خدا در آفاق و انفس 58
- 3. آشنایی با حکمت تشریع 59
- 4. آشنایی با فلسفه تاریخ و عبرت از آن 60
- اشاره 61
- روایات در مدح عقل 61
- 1. احادیث اهل بیت: 61
- 2. احادیث اهل سنت 66
- وهابیان و خلط بین خبر و سنت 68
- لزوم دور در تخطئه مطلق عقل 69
- استفاده قرآن از استعارات و کنایات 69
- اشاره 71
- وهابیان و اعتماد به خبر واحد در عقاید 71
- اشاره 72
- دلیل اول 72
- اشاره 72
- بررسی ادله وهابیان 72
- اشاره 73
- پاسخ 73
- دلیل دوم 73
- پاسخ 73
- دلیل سوم 74
- اشاره 74
- دلیل چهارم 75
- اشاره 75
- پاسخ 75
- پاسخ 76
- دلیل پنجم 77
- اشاره 77
- پاسخ 78
- عدم جواز اعتماد به روایات ضعیف در عقاید 82
- کتابنامه 83
ولی وهابیان، این حکم را از جهت عقلی بدون استناد به شرع قبول ندارند.
د) قبح عذاب طفل در آخرت
یکی دیگر از احکام عقل، قبح عذاب طفل در آخرت است؛ زیرا این عمل ظلم است و خداوند سبحان آن را انجام نمیدهد، ولی وهابیان آن را بر خدا جایز دانسته بلکه در صورت عمل، عین عدل میدانند.
حسن و قبح عقلی از دیدگاه قرآن کریم
از قرآن کریم استفاده میشود که عقل قابلیت دارد تا حسن یا قبح برخی از افعال را بفهمد گرچه شارع مقدّس درباره آن دستوری نداشته باشد؛ مثل آنکه عقل حُسن احسان و جزا دادن احسان به احسان و حسن عدل و وفای به عهد و ... را درک میکند، همچنان که بذاته قبح ظلم و پاداش نیکی به ظلم و نقض پیمان را نیز درک مینماید. و این مطلبی است که از ظاهر بلکه صریح برخی از آیات استفاده میشود؛
1. خداوند متعال میفرماید:
(وَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً قالُوا وَجَدْنا عَلَیها آباءَنا وَ اللهُ أَمَرَنا بِها قُلْ إِنَّ اللهَ لا یأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ أَ تَقُولُونَ عَلَی اللهِ ما لا تَعْلَمُونَ) (اعراف: 28)
و هنگامی که کار زشتی انجام میدهند میگویند: پدران خود را بر این عمل یافتیم؛ و خداوند ما را به آن دستور داده است! بگو: خداوند (هرگز) به کار زشت فرمان نمیدهد! آیا چیزی به خدا نسبت میدهید که نمیدانید؟!