- دیباچه 1
- پیشگفتار 3
- اشاره 5
- حجیت عقل 5
- اشاره 6
- اختلاف در دلیلیت عقل 8
- موارد حجیت عقل 9
- اشاره 9
- 1. موارد ملازمات 9
- 2. موارد تنقیح مناط 10
- 3. موارد حسن و قبح 11
- اشاره 12
- حدود عقل در مجال عقاید 12
- ج) قبح عقاب بلابیان 13
- ب) قبح تکلیف مالایطاق 13
- الف) وجوب شناخت خداوند سبحان 13
- حسن و قبح عقلی از دیدگاه قرآن کریم 14
- د) قبح عذاب طفل در آخرت 14
- ثمرات حسن و قبح عقلی 15
- عقل نظری و عقل عملی 17
- تبیین قاعده حسن و قبح عقلی 18
- اشاره 18
- ادله قائلین به حسن و قبح عقلی 19
- تقریر دلیل 19
- ب) عناوین ثانویه 19
- الف) عناوین اولیه 19
- پاسخ 20
- اشاره 20
- پاسخ 20
- اشاره 20
- اشاره 20
- ادله منکرین حسن و قبح عقلی 20
- اشاره 20
- دلیل سوم 20
- دلیل دوم 20
- دلیل اول 20
- پاسخ 21
- پاسخ 22
- دلیل چهارم 22
- اشاره 22
- دلیل پنجم 22
- اشاره 22
- اشاره 23
- دلیل ششم 23
- اشاره 23
- پاسخ 23
- پاسخ 24
- پاسخ 24
- اشاره 24
- دلیل هفتم 24
- میزان استفاده از عقل نزد سلفیها 25
- اشاره 25
- 1. عدم استقلال عقل در فهم حقایق 26
- اشاره 26
- اشاره 26
- 2. تقدیم روایت صحیح بر عقل 27
- نقد 27
- پاسخ 28
- 3. وهابیان و تقدیم نقل صحابه بر عقل 28
- اشاره 28
- چرخشی در مواضع ابن تیمیه درباره عقل 29
- اشاره 31
- ادله وهابیان در تقدیم نقل بر عقل 31
- اشاره 32
- دلیل اوّل 32
- اشاره 32
- پاسخ 32
- پاسخ 34
- دلیل چهارم 34
- دلیل سوم 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- دلیل دوم 34
- پاسخ 34
- پاسخ 35
- اشاره 35
- پاسخ 35
- دلیل پنجم 35
- دلیل ششم 35
- اشاره 35
- پاسخ 37
- اشاره 38
- دلیل هفتم 38
- دلیل هشتم 39
- اشاره 39
- پاسخ 39
- پاسخ 40
- تفکیک بین اصول و فروع 40
- اتفاق بر عدم کفایت عقل 42
- محدودیتهای ادراکی عقل 42
- ابوحنیفه، مخاطب اعتراضات سلفیها 43
- مسیحیت و بیاعتنایی به عقل در باب عقاید 44
- اشاره 46
- وهابیان و انحصار استدلال به ادله قرآنی و روایی 46
- اشاره 47
- قرآن و دعوت به تعقل 54
- 2. تعجب از عدم تعقل 55
- اشاره 55
- اسلوبهای قرآن در دعوت به تعقل 55
- 1. دعوت به تعقل در آیات الهی 55
- 4. مذمّت به جهت عدم تعقل 55
- 3. مدح اهل تعقل 55
- اشاره 56
- 1. تعقل در آسمانها و زمین 57
- 2. تعقل در مخلوقات اطراف انسان 57
- 3. تعقل در نفس خود 57
- اشاره 58
- 1. آشنایی با قدرت خدا در آفاق و انفس 58
- اهداف قرآن از دعوت به تعقل 58
- 2. آشنایی با اسرار حکمت الهی 58
- 3. آشنایی با حکمت تشریع 59
- 4. آشنایی با فلسفه تاریخ و عبرت از آن 60
- 1. احادیث اهل بیت: 61
- روایات در مدح عقل 61
- اشاره 61
- 2. احادیث اهل سنت 66
- وهابیان و خلط بین خبر و سنت 68
- استفاده قرآن از استعارات و کنایات 69
- لزوم دور در تخطئه مطلق عقل 69
- اشاره 71
- وهابیان و اعتماد به خبر واحد در عقاید 71
- اشاره 72
- دلیل اول 72
- بررسی ادله وهابیان 72
- اشاره 72
- اشاره 73
- پاسخ 73
- دلیل دوم 73
- پاسخ 73
- دلیل سوم 74
- اشاره 74
- پاسخ 75
- اشاره 75
- دلیل چهارم 75
- پاسخ 76
- دلیل پنجم 77
- اشاره 77
- پاسخ 78
- عدم جواز اعتماد به روایات ضعیف در عقاید 82
- کتابنامه 83
الف) اگر علم به حسن برخی از افعال و قبح برخی دیگر نداشته باشیم عقلًا نمی‌توانیم حکم به قبح کذب نماییم؛ زیرا وقوعش از خداوند جایز می‌شود، و در نتیجه در صورتی که قرآن خبر از حسن یا قبح
چیزی دهد به آن جزم پیدا نمی‌کنیم.
ب) با این فرض، حکم شرع نیز ثابت نمی‌شود.
نتیجه: ثبوت حسن و قبح عقلی.
3. انکار حسن و قبح شرعی ملازم با امتناع اثبات شرایع آسمانی است؛ زیرا لازمه آن این است که از خداوند متعال قبیح نباشد که معجزه را به دست دروغ گویان جاری سازد، که در نتیجه باب معرفت نبوّت سدّ خواهد شد.
ادله منکرین حسن و قبح عقلی
دلیل اول
اشاره
اگر حسن و قبح، عقلی و بدیهی بود باید هیچ کس در آن اختلاف نمی‌کرد همانند علم به زیادی کل بر جزء در حالی که چنین نیست.
پاسخ
علوم در بداهت متفاوت‌اند؛ زیرا قضایای یقینی در قیاس که همگی بدیهی‌اند بر شش قسم‌اند: اوّلیات، مشاهدات، تجربیات، حدسیات، متواترات و فطریات. که بین آنها تفاوت است و لذا به برخی از آنها زودتر علم و یقین حاصل می‌شود و برخی دیرتر و این منافات با بدیهی‌بودن آنها ندارد.
دلیل دوم
اشاره
اشاره
کذب نافع قبیح نیست؛ زیرا اگر دروغ قبیح بود باید کذبی که منجرّ به خلاصی پیامبر (ص) از دست ظالم می‌شود نیز قبیح باشد در حالی که چنین نیست.
پاسخ
در این مقام دو امر قبیح وجود دارد:
1. نبی را در معرض هلاک قرار دادن که قبیح است.
2. دروغ و اغراء به جهل که این نیز قبیح است.
در مورد مثال فوق، انسان دوم را اختیار می‌کند؛ زیرا قبحش کمتر است؛ که در آن نجات پیامبر می‌باشد.
نتیجه: کذب همیشه قبیح است ولی هنگام تعارض آنچه اقل قبیحاً است به حکم عقل اخذ می‌شود.