عقل از منظر وهابیان صفحه 38

... به عقل است که بندگان، خالق خود را شناخته و مخلوق بودن خود را می‌شناسند، او مدبّر آنان است و همه تحت تدبیر اویند، و تنها او باقی و بقیه فانی‌اند ... (1)

قاضی عبدالجبار معتزلی در وصف ادلّه می‌گوید:

اولین دلیل عقل است؛ زیرا با اوست که بین نیک و بد تمییز داده می‌شود و نیز به واسطه اوست که حجّیت کتاب و هم چنین حجّیت سنّت و اجماع ثابت می‌شود. (2)

ابوعلی جبایی از بزرگان معتزله می‌گوید: «همه معارفی که در قرآن راجع به توحید و عدل وارد شده، تأکیدکننده اموری است که عقل انسان به آن اذعان دارد ...». (3)

دلیل هفتم‌

اشاره

ابن قیم می‌گوید:

وقد اقسم الله سبحانه بنفسه علی‌نفی الایمان عن هؤلاء الذین یقدمون العقل علی‌ما جاء به الرسول؛ لانّه لا یثبت لأحد ایمان حتی یحکّم رسوله فی جمیع اموره و لا یبقی فی نفسه حرج لحکمه و یسلّم لذلک تسلیماً کاملا فلا یعارضه بعقل و لا رأی؛ لقوله تعالی: (فَلا وَ رَبِّکَ لا یؤْمِنُونَ حَتَّی یحَکِّمُوکَ فِیما شَجَرَ بَینَهُمْ ثُمَّ لا یجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَیتَ وَ یسَلِّمُوا تَسْلِیماً). (4)

2- فضل الاعتزال و طبقات المعتزلة، ص 139.
3- المحیط بالتکلیف، ج 4، ص 174.
4- ر. ک: مختصر الصواعق المرسلة، ص 90.