- دیباچه 1
- پیشگفتار 3
- اشاره 5
- حجیت عقل 5
- اشاره 6
- اختلاف در دلیلیت عقل 8
- اشاره 9
- موارد حجیت عقل 9
- 1. موارد ملازمات 9
- 2. موارد تنقیح مناط 10
- 3. موارد حسن و قبح 11
- اشاره 12
- حدود عقل در مجال عقاید 12
- ج) قبح عقاب بلابیان 13
- الف) وجوب شناخت خداوند سبحان 13
- ب) قبح تکلیف مالایطاق 13
- حسن و قبح عقلی از دیدگاه قرآن کریم 14
- د) قبح عذاب طفل در آخرت 14
- ثمرات حسن و قبح عقلی 15
- عقل نظری و عقل عملی 17
- اشاره 18
- تبیین قاعده حسن و قبح عقلی 18
- ادله قائلین به حسن و قبح عقلی 19
- الف) عناوین اولیه 19
- ب) عناوین ثانویه 19
- تقریر دلیل 19
- ادله منکرین حسن و قبح عقلی 20
- پاسخ 20
- دلیل اول 20
- پاسخ 20
- دلیل دوم 20
- اشاره 20
- اشاره 20
- اشاره 20
- دلیل سوم 20
- اشاره 20
- پاسخ 21
- اشاره 22
- دلیل پنجم 22
- اشاره 22
- دلیل چهارم 22
- پاسخ 22
- اشاره 23
- دلیل ششم 23
- پاسخ 23
- اشاره 23
- اشاره 24
- پاسخ 24
- پاسخ 24
- دلیل هفتم 24
- اشاره 25
- میزان استفاده از عقل نزد سلفیها 25
- اشاره 26
- 1. عدم استقلال عقل در فهم حقایق 26
- اشاره 26
- 2. تقدیم روایت صحیح بر عقل 27
- نقد 27
- 3. وهابیان و تقدیم نقل صحابه بر عقل 28
- اشاره 28
- پاسخ 28
- چرخشی در مواضع ابن تیمیه درباره عقل 29
- ادله وهابیان در تقدیم نقل بر عقل 31
- اشاره 31
- اشاره 32
- اشاره 32
- پاسخ 32
- دلیل اوّل 32
- دلیل دوم 34
- اشاره 34
- دلیل چهارم 34
- دلیل سوم 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- پاسخ 34
- پاسخ 34
- پاسخ 35
- اشاره 35
- دلیل پنجم 35
- دلیل ششم 35
- اشاره 35
- پاسخ 35
- پاسخ 37
- دلیل هفتم 38
- اشاره 38
- پاسخ 39
- دلیل هشتم 39
- اشاره 39
- پاسخ 40
- تفکیک بین اصول و فروع 40
- اتفاق بر عدم کفایت عقل 42
- محدودیتهای ادراکی عقل 42
- ابوحنیفه، مخاطب اعتراضات سلفیها 43
- مسیحیت و بیاعتنایی به عقل در باب عقاید 44
- اشاره 46
- وهابیان و انحصار استدلال به ادله قرآنی و روایی 46
- اشاره 47
- قرآن و دعوت به تعقل 54
- 3. مدح اهل تعقل 55
- اسلوبهای قرآن در دعوت به تعقل 55
- 2. تعجب از عدم تعقل 55
- اشاره 55
- 1. دعوت به تعقل در آیات الهی 55
- 4. مذمّت به جهت عدم تعقل 55
- اشاره 56
- 2. تعقل در مخلوقات اطراف انسان 57
- 3. تعقل در نفس خود 57
- 1. تعقل در آسمانها و زمین 57
- اشاره 58
- 1. آشنایی با قدرت خدا در آفاق و انفس 58
- اهداف قرآن از دعوت به تعقل 58
- 2. آشنایی با اسرار حکمت الهی 58
- 3. آشنایی با حکمت تشریع 59
- 4. آشنایی با فلسفه تاریخ و عبرت از آن 60
- روایات در مدح عقل 61
- اشاره 61
- 1. احادیث اهل بیت: 61
- 2. احادیث اهل سنت 66
- وهابیان و خلط بین خبر و سنت 68
- لزوم دور در تخطئه مطلق عقل 69
- استفاده قرآن از استعارات و کنایات 69
- وهابیان و اعتماد به خبر واحد در عقاید 71
- اشاره 71
- اشاره 72
- اشاره 72
- بررسی ادله وهابیان 72
- دلیل اول 72
- دلیل دوم 73
- اشاره 73
- پاسخ 73
- پاسخ 73
- دلیل سوم 74
- اشاره 74
- دلیل چهارم 75
- پاسخ 75
- اشاره 75
- پاسخ 76
- دلیل پنجم 77
- اشاره 77
- پاسخ 78
- عدم جواز اعتماد به روایات ضعیف در عقاید 82
- کتابنامه 83
الْعَقْلُ، یعْرَفُ بِهِ الصَّادِقُ عَلَی اللهِ فَیصَدِّقُهُ وَ الْکَاذِبُ عَلَی اللهِ فَیکَذِّبُهُ. (1)
به وسیله عقل، امام راستگو شناخته و تصدیق میشود و دروغگو نیز با عقل شناخته شده و تکذیب میشود.
از این روایات و غیر اینها به طور وضوح استفاده میشود که خداوند متعال عقول را بر معرفت خودش خلق کرده و خودش را به آنها شناسانده است.
بنابراین هر کسی که دارای عقل بوده و موقعیت آن را نیز بداند قطعاً به خداوند سبحان عارف خواهد بود، ولی این را باید بدانیم که عقل دارای مراتب است و در نتیجه معرفت خدا نیز دارای مراتب است، هر کس که بیشتر از نور عقل استفاده کند معرفتش به خداوند بیشتر خواهد بود.
2. احادیث اهل سنت
الف) طبرانی به سندش از ابن عباس نقل کرده که رسول خدا (ص) فرمود:
أَنَا الشَّاهِدُ عَلَیاللهِ عَزَّوَجَلَّ أنْ لایعْثَرَ عَاقِلٌ إلّا رَفَعَهُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ، ثُمَّ لایعْثَرُ إِلّا رَفَعَهُ حَتّی یجْعَلَ مَصِیرَهُ إِلَی الجَنَّةِ. (2)
1- کافی، ج 1، ص 25؛ عیون اخبار الرضا ع، ج 1، ص 86؛ بحارالأنوار، ج 1، ص 137.
2- المعجم الصغیر، ج 2، ص 30؛ مجمع الزوائد، هیثمی، ج 6، ص 282؛ ج 8، ص 29.