عقل از منظر وهابیان صفحه 69

را باید تابع آن گرداند سنّت نبوی است، ولی خبر و روایت که حاکی از سنّت است و ممکن است که جعل و وضع شده باشد حتی با سندهای صحیح، خصوصاً آنکه انگیزه‌های جعل حدیث فراوان بوده، به نظر می‌رسد که احتیاج به میزان صحیحی برای تشخیص روایات و اخبار صحیح از غیر صحیح باشد که یکی از آنها عقل صریح و قطعی است.

لزوم دور در تخطئه مطلق عقل‌

اعتقادات را می‌توان بر سه قسم نمود:

1. بخشی از اعتقادات است که تنها می‌توان با حکم عقل آن را به اثبات رسانید و استفاده از نقل اعم از قرآن و سنت برای اثبات آن تنها به جهت تأیید و ایمان افزایی است وگرنه مستلزم دور است، همچون اثبات وجود خدا و برخی از صفاتش مثل صفت صدق؛ زیرا هنوز خداوند متعال ثابت نشده است تا به تبع آن کلامش که همان قرآن می‌باشد و نیز سنت نبیش مدرک اثبات عقاید شود.

2. بخشی دیگر از عقاید است که هم با حکم عقل و هم نقل قابل اثبات است. و عقل و نقل همدیگر را در این راستا تقویت می‌کنند؛ همچون اثبات نبوت و امامت و اصل معاد.

3. بخشی دیگر از مسایل اعتقادی است که تنها اثبات کننده آن نقل اعم از آیات و روایت است و عقل را در آنها راهی نیست؛ همچون برخی از جزئیات معاد و خصوصیات آنکه در قرآن و روایات به آنها

اشاره شده است.

استفاده قرآن از استعارات و کنایات‌

خداوند متعال مطابق با مقتضای حال و وضعیت حاکم بر هر قومی به پیامبر آن قوم معجزه‌ای داده است، و لذا از آنجا که در میان قوم حضرت موسی (ع) سحر و جادو رواج داشته به آن حضرت ید بیضاء و عصا داده است. و از آن جا که در میان قوم حضرت عیسی (ع) علم پزشکی رواج داشته به او کارهای خارق العاده در این زمینه از قبیل برطرف‌کردن پیسی و احیای موتی و ... داده است. و از آنجا که در زمان پیامبراسلام (ص) در میان عرب فصاحت و بلاغت اهمیت فراوان داشته و مردم آن زمان در اوج آن به سر می‌بردند لذا خداوند متعال به پیامبرش قرآنی عنایت فرمود که سوای جامعیت و کمال، محتوای آن دارای اوج فصاحت و بلاغت ظاهری است به حدی که هیچ کس نتوانست مثل آن را بیاورد، و لذا مخالفان و معاندان بعد از اظهار عجز و ناتوانی از مقابله به مثل از راه جنگ وارد شدند.